حجت‌الاسلام والمسلمین رضا نوروزی، مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا از قم، گفت: امروزه در جامعه ما نیاز است که در خصوص مسئله ازدواج، مسائل زیرساختی و امور اجرایی آن صحبت شود، چراکه یکی از مشکلاتی که خانواده‌ها به‌خصوص خانواده‌های برخاسته از فرهنگ غرب را تهدید می‌کند، نوع نگاهی است که به ازدواج و انسان وجود دارد و تا زمانی که این نگاه را اصلاح نکنیم نمی‌توانیم خانواده مستحکمی تشکیل بدهیم.

وی ادامه داد: قرآن کریم کتابی است که ما به‌عنوان کتابی برای الگوی و برنامه زندگی به آن نگاه می‌کنیم، عبارتی که قرآن به آن بسیار توجه می‌کند «حیات طیب» است، حیات طیب یعنی زندگی انسان باید از هر نوع آلودگی پاک شود، قرآن کریم در آیه ۹۷ سوره نحل می‌فرماید «منْ عمل صالحاً من ذکر أوْ أنثى و هو مؤْمنٌ فلنحْیینّه حیاةً طیّبةً؛ هر کس ـ از مرد یا زن ـ کار شایسته کند و مؤمن باشد، قطعاً او را با زندگى پاکیزه‌ای، حیات می‌بخشیم.»

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم افزود: خداوند در قرآن کریم وقتی می‌خواهد به بحث ازدواج و خانواده بپردازد، می‌فرماید «والطّیّبات للطّیّبین والطّیّبون للطّیّبات؛ زنان پاکیزه نیکو لایق مردانی چنین و مردان پاکیزه نیکو لایق زنانی همین گونه‌اند» (سوره نور آیه ۲۶)، قبل از ازدواج هر کسی باید در زندگی فردی خودش طهارت کامل داشته باشد و در انتخاب همسر هم باید فردی پاکیزه انتخاب کند.

وی در خصوص طهارت انسانی، گفت: وقتی از پاکی صحبت می‌کنیم باید تمام جنبه‌های آن مدنظر قرار بگیرد و فقط در یک موضوع محدود نشود، شخصی که اخلاق خوبی ندارد یا حقوق دیگران را رعایت نمی‌کند، بخشی از طهارت انسانی خود را از دست ‌داده است.

نوروزی تصریح کرد: حیات طیبه بر اساس یک ازدواج درست به‌وجود می‌آید؛ حضرت زکریا زمانی که می‌بیند طعام بهشتی برای حضرت مریم آمده است از خداوند طلب ذریه طیب می‌کند.

وی بیان کرد: یک انسان پاک همسر پاک انتخاب می‌کند و به ذریه پاک می‌رسد، یعنی یک نسل پاک به‌وجود می‌آید، در همین راستا خداوند در آیه ۱۲ سوره صف می‌فرمایند «مساکن طیّبةً فی جنّات عدْنٍ؛ در بهشت‌های عدن جاودانی منزله‌ای نیکو عطا فرماید»، درواقع خداوند می‌فرمایند وقتی شما زندگی، ازدواج و ذریه طیب تشکیل بدهید، من هم به این دنیا محدود نمی‌کنم و آخرت شما را هم از همین نوع قرار می‌دهم، پس نتیجه می‌گیریم که یک ازدواج موفق نه ‌تنها در دنیا بلکه در آخرت هم فرد را به سعادت می‌رساند.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم اضافه کرد: البته برعکس این مسئله هم وجود دارد، یعنی برخی فکر می‌کنند که یک ازدواج ناموفق و نادرست فقط دنیای انسان را خراب می‌کند، اما در حقیقت آخرت انسان هم خراب می‌شود و از بین می‌رود، لذا از شروع یک ازدواج، انسان باید این برنامه‌ریزی را داشته باشد که حیات طیب، ذریه طیب و در ادامه آخرت طیب را برای خود رقم بزند.

فاصله گرفتن از مفاهیم عمیق ازدواج و خانواده 

وی گفت: زندگی امروزی جامعه ما گاهی از این مفاهیم فاصله گرفته است، زندگی مبتنی بر نگاه مادی صرف، آن را خراب می‌کند، آن نگاه عمیقی که باید به زن، انسان، ازدواج و خانواده وجود داشته باشد، نگاهی است که انسان باید بر اساس آن حیات خود و نسل آینده خود را چه در دنیا و چه در آخرت ترسیم کند.

نوروزی با اشاره به مسئولیت‌گریزی برخی افراد در زندگی مشترک، ادامه داد: گاهی شاهد نگاه‌های خودخواهانه در برخی از زندگی‌ها هستیم، این مسئله نتیجه زندگی مادی است، وقتی فرد منافع فردی خود را به منافع جمعی خانواده‌اش ترجیح می‌دهد، دیگر نمی‌تواند زندگی طیب و خانواده موفق داشته باشد، نتیجه خودمحوری گاهی مسئولیت‌گریزی می‌شود، وقتی به آمار طلاق نگاه می‌کنیم، می‌بینیم بخش عظیمی از طلاق‌ها به خاطر مسئولیت‌گریزی یکی از طرفین است.

وی با بیان این که یکی از رذایل اخلاقی خودخواهی است و خودخواهی در تربیت فرزند هم تأثیر می‌گذارد، افزود: یکی از نتایج فرزندآوری، گذشتن از خودخواهی و رفتن به‌سوی ایثار و فداکاری است، اگر انسان به ازدواج نگاه سطحی و مادی داشته باشد، خودخواهی مانع از توجه او به همسر و فرزندانش می‌شود و نگاه فردی و نگاه جمعی غالب می‌شود، گاهی فکر می‌کنیم می‌توانیم زندگی خوب و پاک دنیایی، بدون توجه به مؤلفه‌های معنوی و الهی داشته باشیم، در صورتی‌ که این‌طور نیست.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم بیان کرد: قرآن فقط برای زندگی در دنیا یا فقط زندگی پاک در آخرت نیامده است، قرآن کریم در آیه ۲۰۱ سوره می‌فرماید «ربّنا آتنا فی الدّنْیا حسنةً وفی الْآخرة حسنةً؛ خدایا ما را از نعمت‌های دنیا و آخرت هر دو بهره‌مند گردان»؛ در برخی از روایات گفته ‌شده که حسنه دنیا همسر و زندگی پاک است که نتیجه آن حسنه آخرت است، قرآن کریم برنامه یک زندگی پاک دنیایی را به انسان می‌دهد که نتیجه آن زندگی پاک آخرت است، اگر آخرت حضرت علی(ع) و حضرت زهرا(س) در بالاترین درجات است به این خاطر است که زندگی دنیوی آن‌ها هم در بالاترین درجات بوده است.

وی در خصوص تواضع گفت: انسانی که تواضع ندارد، نمی‌تواند زندگی موفقی تشکیل بدهد، تواضع بر مبنای امور الهی و انسانی شکل می‌گیرد، تواضع دقیقا مقابل خودخواهی است، تواضع به‌شدت در برابر منفعت‌طلبی قرار می‌گیرد، خانواده‌ای که تواضع در آن شکل نگیرد موفق نیست، نمی‌شود خانواده شکل بگیرد اما مسئولیت‌پذیری در آن وجود نداشته باشد، افرادی که در نوجوانی مسئولیت‌پذیری را تجربه نمی‌کند نمی‌تواند در جوانی و بزرگسالی مسئولیت‌پذیر باشد و در ادامه هم ازدواج موفقی هم نخواهد داشت.

مشکلات اقتصادی زندگی مشترک روبنای زندگی است

نوروزی بیان کرد: برخی افراد می‌گویند ما مشکلات اقتصادی داریم و به همین دلیل زندگی خوبی نداریم، باید توجه کرد که مشکلات اقتصادی روبنای زندگی است، این مشکلات مهم هستند، اما زیربنا نیستند و تا زمانی که زیربنا درست نباشد، روبنا شکل نمی‌گیرد. آمار طلاق در زندگی‌هایی که در ظاهر مشکلی ندارند بالاتر است، یعنی در زندگی‌های مرفه طلاق زیاد است، مشکلات مالی در همه زندگی‌ها وجود دارد اما اگر مفهوم عفو و گذشت و صبر در زندگی وجود نداشته باشد، زندگی به‌زودی از هم می‌پاشد، پول و رفاه و آسایش نمی‌توانند جایگزینی برای این مفاهیم باشند.

وی تصریح کرد: قرآن کریم زمانی که می‌خواهد در خصوص ازدواج صحبت کند می‌فرماید «ولأمةٌ مؤْمنةٌ خیْرٌ منْ مشْرکةٍ ولوْ أعْجبتْکمْ؛ و همانا کنیزکی با ایمان بهتر از زن آزاد مشرک است هر چند از (حسن و جمال) او به شگفت آیید» (سوره بقره، آیه ۲۲۱) و در ادامه می‌فرماید «ولعبْدٌ مؤْمنٌ خیْرٌ منْ مشْرکٍ ولوْ أعْجبکمْ؛ و همانا بنده مؤمن بسی بهتر از آزاد مشرک است هرچند از (مال و حسن) او به شگفت آیید» (سوره بقره، آیه ۲۲۱)؛ از این آیه‌ها می‌فهمیم که خداوند برای ازدواج به انسان معیار می‌دهد؛ کسی می‌تواند انسان را در زندگی موفق کند که فضایل الهی برایش مهم باشد، حتی اگر از نظر اجتماعی و اقتصادی بهره کمتری داشته باشد و برعکس اگر کسی کمترین بهره از ایمان الهی داشته باشد اما بالاترین درجات اجتماعی و ثروت را داشته باشد، برای شما خیری در او نیست.

 مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم گفت: قرآن کریم نگاه عمیقی به انسان، ازدواج و خانواده می‌دهد که در نتیجه این نگاه عمیق انسان به دنبال زندگی طیب، همسر طیب و ذریه طیب می‌رود و آخرت آباد و پاکی برای این زندگی ترسیم می‌شود. تا زمانی که انسان به زندگی و همسرش با همان ارزش و اهمیتی که دارند، نگاه می‌کند، از مسئولیت‌گریزی، منفعت‌گرایی و خودخواهی دور می‌شود و با همه وجود مسئولیت زندگی را بر عهده می‌گیرد، در مشکلات زندگی صبر می‌کند، از خطاهای همسرش می‌گذرد و به زندگی‌اش عشق می‌ورزد.

وی ادامه داد: انسان باید در تربیت فرزند مفاهیم ارزشی را مدنظر قرار دهد، مسئولیت‌پذیری، صبر، عفو و گذشت باید در فرزند ایجاد شود، یعنی تربیت فرزند همراه با این مفاهیم باشد، متأسفانه گاهی شاهد هستیم در جامعه تربیت و پرورش فرزند به‌درستی صورت نمی‌گیرد، کودک را به انواع کلاس‌ها می‌فرستیم اما توجه نداریم که این آموزش‌ها باید در یک فرد پرورش‌یافته در مفاهیم عمیق معنوی ایجاد شود، علم و رفاه زیادی برای فرزندمان می‌خواهیم اما مسئولیت‌پذیری، گذشت، دیگرخواهی و عبور از خواسته‌های فردی را به او آموزش نمی‌دهیم، خانواده باید به همان میزانی که برای آموزش فرزند خود وقت می‌گذارد، به نهادینه کردن این صفات نیکو هم در فرزند باید اهمیت بدهد و او را برای زندگی مشترک آینده‌اش و ازدواج آماده کند.

نقش حاکمیت و نخبگان در ازدواج‌ جوانان

نوروزی در خصوص نقش حاکمیت در ازدواج‌ افراد جامعه، گفت: مسئله دیگری که وجود دارد برنامه‌ریزی برای ازدواج، در فضای حاکمیتی است، قرآن کریم به این مسئله اشاره می‌کند و می‌گوید جامعه باید برای ازدواج جوانان برنامه‌ریزی کند، یعنی باید خانواده، جامعه و حاکمیت برای تشکیل یک خانواده موفق برنامه‌ریزی داشته باشند، هر آنچه که یک زندگی موفق به آن نیاز دارد، باید زمینه فراهم شود، اگر به مشاوره احتیاج داریم حاکمیت باید آن را فراهم کند، جوانان امروز قبل از ازدواج، حین ازدواج، بعد از ازدواج و برای فرزندآوری نیازمند مشاوره هستند و حاکمیت باید زمینه آن را فراهم کند.

وی افزود: امروزه یک سری سنت‌ها و آداب ‌و رسوم غلط در خصوص ازدواج در جامعه وجود دارد، مباحث ظاهری ازدواج به‌قدری سخت و پرپیچ و خم شده است که جوانان را از ورود به عرصه ازدواج منصرف می‌کند، جامعه نخبگانی باید به این مسئله ورود کند، این مسائل و سخت‌گیری‌ها را کنار بزنند و ازدواج آسان را ترویج دهند، اگر قرار است این آداب و سنت‌های غلط از بین برود، بهترین شکل ممکن آن است که جوان دانشجو این کار را انجام دهد و ازدواج دانشجویی را به‌عنوان یک الگو به جامعه معرفی کنند، دقت در انتخاب و ازدواج باید وجود داشته باشد اما سخت‌گیری‌ها و رسم و رسومات غلط باید از بین برود.

تدوین پیش‌نویس جامع ازدواج دانشجویی و معرفی آن به‌عنوان یک الگو در جامعه 

نوروزی بیان کرد: بر اساس دو مؤلفه حاکمیت و نخبگان، بحث ازدواج دانشجویی در دانشگاه‌های سراسر کشور با جدیت بیشتری در حال پیگیری است، شورای عالی انقلاب فرهنگی هم به این مسئله ورود کرده است و همچنین یک طرح و یک پیش‌نویس جامع برای مسئله ازدواج دانشجویی در حال تدوین است تا بتواند الگویی برای تمام جوانان جامعه باشد، در این طرح تلاش شده تا دانشگاه‌ها زمینه‌سازی بهتری در الگودهی برای ازدواج موفق و شکل‌دهی به روند اجرایی یک ازدواج موفق داشته باشند

وی ادامه داد: اگر در جامعه ما آمار ازدواج دانشجویی موفق بالاتر از دیگر ازدواج‌ها است، بخشی از آن به خاطر آموزش‌ها و مشاوره‌هایی است که قبل از ازدواج اتفاق می‌افتد، مسئله مشاوره قبل، حین و بعد از ازدواج باید در جامعه به‌صورت یک سنت درست رواج پیدا کند و یک الگو برای یک ازدواج موفق و درست و به دور از سختی‌ها و مشکلات بیهوده ارائه بدهد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم افزود: چند سالی است که در دانشگاه قم شورای ازدواج متعالی شروع به کار کرده و برای همسان‌گزینی اقداماتی انجام داده است، همچنین آموزش‌ها و مباحث مشاوره‌ای برای دانشجویان متأهل و مجرد دانشگاه قم در فضای مجازی ارائه می‌شود تا بتواند زمینه تشکیل یک خانواده متعالی و موفق را فراهم کند.

وی در توضیح طرح همسان‌گزینی گفت: در طرح همسان‌گزینی برگه‌هایی که توسط دانشجویان متقاضی تکمیل شده در اختیار مشاور قرار می‌گیرد و مشاور با حفظ اطلاعات محرمانه دانشجویان، افرادی را که بیشترین نزدیکی و شباهت به یکدیگر دارند را شناسایی کرده و همسان‌گزینی مقدماتی انجام می‌شود، بعد از آن افراد مورد مشاوره قرار می‌گیرند و اگر میزان هم‌کفوی آن‌ها یکی باشد مراحل بعدی انجام می‌شود.

نقش خانواده‌ها در آموزش مهارت‌های زندگی به جوانان

وی بیان کرد: در بحث ازدواج باید به دو مفهوم آموزش و مهارت، مستقل از هم توجه کرد، ما در مسئله ازدواج آموزش‌های لازم را به افراد می‌دهیم اما این آموزش فقط بخشی از کار است و مهم این است که این آموزش‌ها را تبدیل به مهارت کنیم، شاید بتوان مفاهیمی مانند گذشت، دیگرخواهی و صبر را در چهار جلسه به افراد آموزش داد اما برای اینکه این مفاهیم به‌صورت مهارت در فرد ظهور و بروز پیدا کند باید از کودکی کار کرد، معتقدم یکی از مشکلات جدی جامعه ما در تربیت فرزند همین مسئله عدم مهارت‌آموزی در کودکی است.

نوروزی تصریح کرد: پدر و مادرها فکر می‌کنند هر چه توجه بیشتری به فرزند خود داشته باشند، به او خدمت کرده‌اند، در صورتی که این توجه بیش ‌از حد، مهارت مسئولیت‌پذیری را در آن‌ها پرورش نمی‌دهد، والدین گمان می‌کنند اگر برای فرزندشان سرویس رفت‌وبرگشت به مدرسه بگیرند، زمانی که فرزندشان کوچک‌ترین اختلافی با همکلاسی خود پیدا می‌کند، آن‌ها ورود کنند و وقتی‌که وارد جامعه می‌شود به‌عنوان حامی صد درصد پشت او باشند، بهترین خدمت را به فرزند خود کرده‌اند در صورتی که این مسائل باعث می‌شود فرزند هیچ مهارتی را نیاموزد.

مسئول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه قم گفت: این مسئله مانند آن است که می‌خواهیم به فرزندمان رانندگی یاد بدهیم، به این صورت که فرزند را کنار خود بنشانیم، تمام مسیر را خودمان رانندگی کنیم و فقط به فرزندمان توضیح بدهیم، بعد از مدتی فرزند را پشت فرمان بنشانیم و از او توقع داشته باشیم که به بهترین نحو ممکن رانندگی کند، والدین باید کمک یار فرزند باشند نه راننده فرزندشان، فرزند باید تدبیر زندگی را با مدیریت والدین و متولیان آموزشی یاد بگیرد.

وی در پایان یادآور شد: ما باید تمام توانمندی‌های یک زندگی موفق را در یک‌قدم به افراد آموزش دهیم و در ۱۰ قدم مهارتش را در آن‌ها نهادینه کنیم، اگر در فضای آموزشی این‌گونه عمل نکنیم با مشکل مواجه می‌شویم که البته مواجه شده‌ایم، به‌عنوان مثال یک فرد ۱۰ ساله در ۳۰ سال قبل مهارت زندگی را خیلی بیشتر از یک فرد ۲۰ ساله امروزی بلد بود، در صورتی که آموزش‌های آن فرد ۱۰ ساله خیلی کمتر از آموزش‌های این فرد ۲۰ ساله امروزی بود، در بحث آموزش پیشرفت خوبی کرده‌ایم؛ اما در بحث مهارت‌آموزی خطاها و کم‌کاری‌هایی داشته‌ایم، گاهی این کم‌کاری‌ها از سر دلسوزی والدین برای فرزندانشان است که باعث شده مهارت لازم را به فرزند خود آموزش ندهند.