عضو هیئت علمی گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی:
مخاصمات مسلحانه در غرب پروژه‌ای صهیونیستی و آمریکایی است
به گزارش ستاد خبری همایش «حقوق بین‌الملل و مخاصمات مسلحانه در منطقه غرب آسیا»، سید قاسم زمانی، عضو هیئت علمی گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشگاه علامه طباطبایی امروزبه صورت مجازی در جمع خبرنگاران اظهار کرد: از زمانی که حافظه تاریخ یاری می‌کند جنگ و درگیری مسلحانه با حقوق بین الملل قرابتی دیرینه داشته و گویا پیوندی ناگسستنی دارد. اغلب معاهدات بین‌المللی مثل معاهدات صلح وستفالیا(1648)، پس از جنگ‌های ویرانگر، و گویی با مرکّبی از خون‌های بر زمین ریخته شده به نگارش درآمده اند؛ و قدیمی‌ترین کتابهای حقوق بین‌الملل تحت عناوینی مثل حقوق جنگ و صلح نوشته شده اند.
وی ادامه داد: جنگ در روابط بین‌المللی از آنچنان منزلتی برخوردار بود که تا یکصد سال پیش تمام تلاش‌ها عمدتاً به انسانی تر کردن جنگها محدود شده بود و خود عفریت جنگ مصون از ایراد و تعرض باقی مانده بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: فرایند انسانی کردن جنگ که با اعلامیه 1868 سن پطرزبورگ رسمیت حقوقی بین المللی یافت، با تشکیل کنفرانس‌های صلح لاهه در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم(1899 و 1907) و امضای کنوانسیون‌های بین‌المللی را باید گامی بلند در محدودسازی حاکمیت دولت‌ها دراستفاده از سلاح‌ها و شیوه‌های جنگی و کاهش خشونت و وحشیگری در جنگ قلمداد کرد؛ فرایندی که در قرن بیستم با امضای کنوانسیون‌های چهارگانه 1949 ژنو و پروتکلهای الحاقی 1977جهشی چشمگیر را شاهد بوده است.
زمانی عنوان کرد: حقوق بین‌الملل بشردوستانه که به یمن نهادهایی غیردولتی مثل کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در طول حدود یکصد و پنجاه سال سایه خود را به تدریج برتمام جنگها و مخاصمات مسلحانه بین‌المللی و غیر بین‌المللی گستراند در اواخر قرن بیستم درکنفرانس 1998 رم و در قالب اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی، ضمانت اجرایی کیفری یافت وشمار قابل توجهی از اعمال ارتکابی در زمان درگیری‌های مسلحانه وصف جنایی بین المللی یافت.
وی ادامه داد: توسیع این جنایات در اصلاحات بعدی اساسنامه طی دو دهه اخیر، فرایند قبض حاکمیت دولت و بسط حکومت قانون در صحنه‌های نبرد را به خوبی به تصویر کشیده است.
استاد حقوق دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: اما تحول اساسی در جبهه‌های دیگر نمایان گشته است، تحولی که بیش از حقوق بشردوستانه بین المللی فرسایش حاکمیت دولت را به منصه ظهور رسانده است. در سال 1907 برای کمتر کسی این امر قابل تصور بود که محدودشدن توسل به زور برای استرداد دیون ذمه‌ای از دولت‌های بدهکاردر معاهده دراگو – پورتر، سنگ بنای چه تحول بنیادینی را در حقوق و روابط بین‌المللی نهاده است.
وی اضافه کرد: دو دهه بعد با امضای پیمان پاریس در 1928 توسل به جنگ در روابط بین‌المللی ممنوع گشت و در سال 1945 با امضای منشور سازمان ملل متحدگامی فراتر برداشته شد؛ ماده 2 منشور ذیل اصول هفتگانه خود توسل یا تهدید به زور در روابط بین‌المللی را ممنوع ساخت و طرحی نوین برای مقابله با تهدید بر صلح، نقض صلح و اعمال تجاوزکارانه در قالب فصل هفتم درافکند.
زمانی گفت: تعریف تجاوز مسلحانه توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1974 و جرم انگاری این عمل در اساسنامه دیوان کیفری بین المللی در سال 1998 ، و اعمال صلاحیت دیوان نسبت به این جنایت بین المللی از ژوئیه 2018 ، ظاهراً آخرین حلقه مفقوده در تمهید حکومت قانون به جای حاکمیت زور در روابط بین‌المللی به شمار می‌رود.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: به رغم توسعه هنجاری و سازمانی حقوق بین الملل بشردوستانه و حقوق بین الملل توسل به زور در یکصد و پنجاه سال اخیر، هنوز حداقل در بسیاری از مناطق جهان مخاصمات و درگیری‌های مسلحانه رخ می‌دهند و با شدت و حدت قابل تأملی ادامه دارد.
این پژوهشگر حقوق بین‌الملل ادامه داد: بخش مهمی از منطقه غرب آسیا که در دهه 1980 شاهد طولانی ترین جنگ قرن بیستم میان دو کشور عراق و ایران بود، در ده سال اخیر در سیلاب جنگ و خونریزی گرفتار آمده است؛ سوریه، فلسطین، عراق، یمن و افغانستان در ده سال اخیر در آتش جنگ و تروریسم خسارات انسانی و مادی جبران ناپذیری را متحمل شده‌اند.
زمانی اضافه کرد: کشورهای اسلامی که در مارس 1972 با امضای اساسنامه سازمان کنفرانس اسلامی در جده سنگ بنای اولین سازمان بین‌المللی با تکیه بر علقه‌‌های دینی و مذهبی را گذاشتند تا متحد و یکپارچه زمینه پایان اشغال و تشکیل کشور مستقل فلسطین را فراهم آورند؛ علاوه بر آنکه در ظرف زمان آرمان اولیه چنین سازمانی بین المللی را به بوته فراموشی سپرده و اغلب دست دوستی به سوی رژیم اشغالگر قدس دراز کردند، در نیم قرن اخیر و به ویژه در ده سال گذشته به جنگ و درگیری، و نیز مداخله در امور داخلی یکدیگر ادامه داده‌‌اند.
وی گفت: دین مبین اسلام همواره منادی صلح، دوستی و احترام به حقوق اولیه تمام انسانها در زمان صلح و جنگ بوده است؛ بر این اساس به نظر می‌رسد مخاصمات مسلحانه در منطقه غرب آسیا پروژه‌ای صهیونیستی –آمریکایی است که کشورهای منطقه در آن گرفتار گشته‌اند.
استاد دانشگاه علامه طباطبایی ابراز کرد: این پروژه چهره‌ای دیگر از طرح معامله قرن جهت تضعیف هر چه بیشتر کشورهای اسلامی است؛ افسوس که بسیاری از دولت‌های اسلامی، رویای اتحاد جهان اسلام را قربانی سیاست‌های تفرقه افکنان رژیم صهیونیستی و یکجانبه گرایی آمریکا ساخته‌اند.
زمانی در پایان یادآور شد: این همایش بین المللی که به ابتکار دانشگاه قم و با همکاری سایر دانشگاه‌ها و نهادهای کشور برگزار می‌شود کمترین تلاش برای اثبات آن است که هنوز به فردایی بهترم اندیشیم، هنوز آزادانه قلم می زنیم، و هنوز با زبان حق با نسل فعلی و نسل‌های آینده سخن می‌گوییم.