سومین پیش نشست همایش بین المللی آنلاین حقوق بین الملل و مخاصمات مسلحانه در منطقه با موضوع جبهه مقاومت و حقوق بین الملل؛ مقاومت فلسطین، سوریه و حزب الله در برابر اسرائیل؛ به میزبانی دانشگاه قم برگزار شد.

به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم طی این جلسه، دکتر سید قاسم زمانی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص شناسایی الحاق بلندی های جولان به رژیم صهیونیستی توسط آمریکا از دیدگاه حقوق بین الملل، دکتر سیداحمد طباطبایی عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران در خصوص حقوق بین الملل و مرزهای فلسطین با تاکید بر حقوق مخاصمات مسلحانه و دکتر غلامعلی قاسمی عضو هیئت علمی دانشگاه قم در خصوص مشروعیت مبارزات جنبش حزب الله لبنان از منظر حقوق بین الملل به سخنرانی پرداختند.

دکتر سید قاسم زمانی در خصوص شناسایی الحاق بلندی های جولان به رژیم صهیونیستی توسط آمریکا از دیدگاه حقوق بین الملل عنوان کردند: ارتفاعات جولان در جنوب شرقی سوریه در حاشیه لبنان، فلسطین و اردن به مساحت هزار و 800 کیلومتر مربع، دارای زمینی حاصل خیز و منبع آب غنی و موقعیتی استراتژیک است.

وی افزود: پس از جنگ شش روزه اعراب و اسرائیل، رژیم صهیونیستی در ژوئن 1967 ارتفاعات جولان را تسخیر و با اخراج مردم و ساکنین آن تمام زیرسازها را تخریب کرد. اسرائیل ارتفاعات جولان را بخشی از سرزمین خود اعلام کرد و در اویل دهه 80 با قانونی به بهانه تامین امنیت مرزهای اسرائیل بلندی های جولان را به سرزمین خود ملحق نمود.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در تشریح سخنان خود افزود:حقوق بین الملل طبق قوانینی که در کنوانسیون ها و پروتکل های الحاقی 1977 انعکاس یافته به هیچ وجه اشغال نظامی یک سرزمین را باعث انتقال حاکمیت به دولت اشغالگر قلمداد نمیکند بلکه دولت اشغالگر طبق اسناد و حقوق بین الملل عرفی صرفا برای حفظ نظم و امنیت خود دارای صلاحیت‌هایی است و از حاکمیتی مشروع برخوردار نیست.

دکتر سید قاسم زمانی توضیح داد: زمانی که اسرائیل بلندی های جولان را اشغال کرد، سازمان ملل متحد طبق عهدنامه هایی این عمل را محکوم کرد و طی قطعنامه های 242، 338 و 497 که در شورای امنیت به تصویب رسیدند اشغال بلندی های جولان و الحاق آن به اسرائیل محکوم، باطل و بلااثر دانسته شد.

وی ادامه داد: علتی که این موضوع برای ارائه سخنرانی انتخاب شد اتفاقت عجیبی بود که در دوره ترامپ محقق شد و بعید است که رئیس جمهور جدید آمریکا در خصوص این موضوع تغییرات اساسی ایجاد کند. در فروردین 98 ترامپ مناطق اشغالی جولان را به عنوان بخشی از سرزمین اسرائیل به رسمیت شناخت و در یک کنفرانس خبری رسما اعلام کرد که پس از 52 سال زمان آن فرارسیده که واشنگتن حاکمیت اسرائیل بر ارتفاعات جولان را به رسمیت بشناسد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: دولت سوریه ، اعضای داخلی شورای امنیت از جمله بریتانیا و کشورهایی چون فرانسه و چین و روسیه نیز این اقدام را ناقض حقوق بین الملل و مغایر با قطعنامه‌های آن دانستند و تلاش برای مشروعیت بخشیدن به این اقدام اسرائیل را یک اشتباه بزرگ قلمداد کردند.

به نظر میرسد جامعه بین المللی در غیرقانونی کردن شناسایی الحاقی بلندی های جولان از اجماع کامل برخوردار است. نقض حقوق بین الملل آنچنان واضح بود که بسیاری از هم پیمانان آمریکا نیز نتوانستند در مقابل این اقدام سیاست سکوت را برگزینند.

 

دکتر سید احمد طباطبایی ضمن تشریح مساله حقوق بین الملل و مرزهای فلسطین با تاکید بر حقوق مخاصمات مسلحانه ، عنوان کرد: تحولات سرزمینی فلسطین شامل مواردی از جمله طرح تقسیم فلسطین است که اولین نقط عطف مهم در تاریخ فلسطین است که بر اساس قطعنامه 181 مجمع عمومی در سال 1947اتفاق افتاد.

وی افزود: دومین مورد، اشغال سرزمین در جنگ های 49-1948 است که بعد از رد تقسیم از سوی اعراب جنگ ها آغاز میشود که اعراب شکست میخورند و اسرائیل بخشهای بیشتری از اعلام قطعنامه 181، از سرزمین را کسب میکند؛ مرحله بعد جنگهای شش روزه است که کل فلسطین به اشغال اسرائیل در می‌آید، پس از آن طرح صلح‌های فلسطینیان مخصوصا طرح صلح اسلو است که کنترل بخشی از سرزمین ها به تشکیلات خودگردان داده می‌شود؛ و آخرین قسمت هم طرح صلح معامله قرن است که طبق این طرح زمینهایی جابه‌جا میشود و زمین‌های بیشتری از کرانه باختری به اسرائیل الحاق می‌یابد اما اعراب آن را نپذیرفتند.

نقش مرزها در اعمال حقوق مخاصمات مسلحانه چیست؟

عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران اضافه کرد: در حقوق جنگ دو شاخه مهم وجود دارد که یکی حق به جنگ است و اینکه مرزهای حقوقی کدام است؛ مهم است که بررسی شود که آیا یک گروه یا یک ملت از خودشان دفاع میکنند یا اینکه توسل به زور غیرقانونی انجام می‌دهند. بنابراین تعیین مرزهای بین دو کشور در احراز اینکه آیا این اقدام نظامی دفاع مشروع است یا نه اهمیت بسزایی دارد

دکتر سید احمد طباطبایی ادامه داد: در کنار این حق توسل به جنگ مقابلش حق در جنگ است که شامل بحث حقوق قابل اعمال در مناطق اشغالی، اسکان غیر نظامیان در مناطق اشغالی، تامین امنیت و سلامتی ساکنین مناطق اشغالی ، مساله پناهندگان، اخراج ساکنین و چند مورد دیگر در خصوص حقوق در جنگ است که به تعدادی از آنها اشاره شد.

1-طرح تقسیم فلسطین

عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران توضیح داد: بنیادی ترین مسال حقوقی از نگاه حقوق بین الملل مساله تقسیم است که مجمع عمومی 56 درصد را به یهودیان، 43 درصد را به اعراب و یک درصد هم به بیت المقدس اختصاص میدهد که به عنوان منطقه بین المللی باید 10 سال در اداره سازمان ملل می‌بود.

وی بیان کرد: اسرائیل بر اساس همین طرح در سال 1948 اعلام موجودیت کرد و در قطعنامه سازمان ملل شورای امنیت و مجمع عمومی بر اساس همین تقسیم توانست عضویت سازمان ملل را در همان سالهای اولیه طرح تقسیم از آن خود کند.

این استاد دانشگاه تشریح کرد: ملاحظات سیاسی و حقوقی در رابطه با طرح تقسیم شامل این موارد است: عدم تصویب طرح تقسیم در رای‌گیری اولیه مجمع عمومی، تصویب در مرحله بعدی با 33 رای موافق و 13 رای مخالف از جمله رای ایران و 10 رای ممتنع، عدم حضور نماینده استرالیا در کمیته فلسطین، درخواست برخی از نمایندگان کشورها جهت کسب تکلیف از دیوان بین المللی دادگستری.

 

2- جنگ اعراب و اسرائیل در 1949-1948

دکتر سید احمد طباطبایی بیان کرد: در این مرحله طی جنگ‌هایی اسرائیل بخشهایی از شمال فلسطین، کرانه باختری، بیت المقدس و نوار غزه را به اشغال خود در می‌آورد.

3- جنگ شش روزه 1967

وی ادامه داد: اشغال کرانه باختری، اشغال نوار غزه، اشغال شبه جزیره سینا و اشغال بلندی‌های جولان توسط اسرائیل در جنگ های شش روزه انجام شد، در واقع طی این جنگ تمام مناطق فلسطین به دست اسرائیل افتاد ؛ اسرائیل 16 سال برای هشت دقیقه اول حملات هوایی به فرودگاه های کشور عربی برنامه ریزی کرده بود.

4- حاکمیت فلسطینیان بر بخشی از سرزمین

عضو هیئت علمی پردیس فارابی دانشگاه تهران در پایان عنوان کرد: طرح هایی از جمله صلح اسلو و نقشه راه به وجود آمد که طی آن بخشی از سرزمین ها به فلسطینیان بازگردانده می‌شود اما در بخشی از سرزمین های کرانه باختری  و نوار غزه شهرک سازی میشود در سال 2005 شهرک های نوارغزه به دلیل عدم امنیت و مقابله حماس با این شهرک ها که تعداد کمی هم بودند تخلیه می‌شود و به تعداد شهرک ها در کرانه باختری افزوده می‌شود.

درانتهای سومین پیش‌نشست همایش بین المللی آنلاین حقوق بین الملل و مخاصمات مسلحانه در منطقه که دیشب به میزبانی دانشگاه قم برگزار شد؛ دکتر غلامعلی قاسمی در خصوص مشروعیت مبارزات جنبش حزب الله لبنان از منظر حقوق بین الملل به سخنرانی پرداخته و عنوان کرد: جنبش حزب الله لبنان زائیده اشغالگری های رژیم صهیونیست است.

وی افزود: ارتش اسرائیل در دهه 80 میلادی وارد خاک لبنان شد و تا پایتخت آن بیروت پیش‌روی کرد و این اشغالگری منجر به بروز جنبش های مقاومت از جمله جنبش حزب الله شد که در حال حاضر یک جنبش مهم و بسیار موثر در لبنان است.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم ادامه داد: ماهیت این جنبش از منظر حقوق بین الملل یک جنبش آزادی بخش با هدف مبارزه با اشغال لبنان است که البته تا حدود زیادی نمایندگی می‌کند ملت لبنان را و مورد حمایت دولت و مردم است؛ همچنین پایگاه این جنبش که به تازگی تقویت شده علاوه بر جامعه شیعه متحدین بزرگی در بین مسیحیان لبنان دارد و بزرگترین تشکل های مسیحیان لبنان حامی این جنبش هستند.

دکتر غلامعلی قاسمی اضافه کرد: دولت لبنان بعد از 2005 که جنبش حزب الله وارد انتخابات پارلمانی شده و در مجلس حضور دارد تمام دولتهای لبنان یعنی قوه مجریه در شروع کار خود یک برنامه کار هیئت دولت منتشر می کنند که تا الان شعار موجود در آن متن که مورد پذیرش همه جناحها و دولتهای لبنانی شده شعار الجیش، الشعبو المقاومت: یعنی ارتش، ملت و مقاومت؛ سه رکن حفظ لبنان ذکر شده است و دولت لبنان که برنامه وزارتی را تصویب می‌کند و اقشار مردمی و گروه های مختلف به نحوی از مقاومت حزب الله لبنان در برابر اسرائیل و مبارزه مسلحانه آن حمایت کرده اند.

وی بیان کرد: آیا با عقب ‌نشینی اسرائیل در سال 2000 از خاک لبنان، هنوز اراضی اشغالی وجود دارد که حزب الله لبنان مسلحانه مقاومت کند و استمرار ببخشد به داشتن سلاح و مقابله با اسرائیل؟ بله، تا الان اراضی شبعا در مرز سوریه تحت اشغال اسرائیل است، البته اسرائیلی ها ادعا می کنند که این اراضی اشغالی متعلق به سوریه است اما دولت سوریه نظر لبنان را قبول دارد و اینها را اراضی لبنان می‌داند.

این استاد دانشگاه توضیح داد: علاوه بر آن در مرزهای دریایی مرتب ناوچه ها و کشتی های جنگی اسرائیل حضور داشته و مانع تحقیقات بر روی ذخایر و منابع گازی کشف شده می‌شوند، هواپیماهای نظامی اسرائیل مرتب بر آسمان لبنان پرواز دارند، با توجه به اینکه لبنان یک ارتش قوی و مسلح ندارد اسرائیل جریان اشغال خاک لبنان را هنوز ادامه می‌دهد.

دکتر غلامعلی قاسمی افزود: آیا قطع نامه ها و اسناد بین المللی نسبت به مشروعیت مقاومت حزب الله و موجودیت آن و نسبت به داشتن سلاح آنها تصمیماتی داشته اند که این مشروعیت و اعتبار جنبش را زیر سوال ببرد؟ قطعنامه 1559 در سپتامبر 2004 از طرف شورای امنیت با پیشنهاد و اصرار آمریکا و فرانسه صادر شده و این قطع نامه خواستار خروج نیروهای غیرلبنانی، یعنی سوری و خلع سلاح نیروهای نظامی غیر دولتی شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم تشریح کرد: نیروه ای سوری که با مجوز اتحادیه عرب و مبنای قانونی حضور داشتند از خاک لبنان خارج شدند و اما در بحث خلع سلاح نیروهای غیردولتی این قطعنامه، این مساله مورد حمایت و استقبال کامل جامعه لبنان واقع نشد و بخش هایی از جامعه لبنان بعد از سال 2005 و ترور نخست وزیر لبنان، رفیق حریری، موافقت کردند اما بخش های زیادی هم با تجمع و اعتراض و حضور نمایندگان در پارلمان، مخالف این مساله بودند.

وی اضافه کرد: درسال 2006 جنگ های 33 روزه اتفاق افتاد و حزب الله لبنان در مقابل تجاوز اسرائیل مقاومت جانانه ای کرد و این باعث شد که جامعه لبنان کلا قطعنامه 1559 شورای امنیت را کنار بگذارد. بعد از حوادث 2006 رئیس جمهور وقت لبنان اعلام کرد که مسلح ماندن حزب الله حقی است که این حزب با آزادسازی لبنان از اشغال اسرائیل به دست آورده است؛ بنابراین حزب الله لبنان به عنوان یک جنبش آزادی بخش تا الان یک مشروعیت مردمی و حتی دولتی دارد.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم بیان کرد: حزب الله لبنان در مقررات در جنگ چه وضعیتی دارد؟ در این خصوص جنبش حزب الله لبنان عملکرد بسیار معقول و قابل دفاعی داشته، حتی به لحاظ حقوق بین الملل از جنبش های فلسطینیه موقعیت بهتری دارد.

دکتر غلامعلی قاسمی توضیح داد: جنبش حزب الله جنبشی است که تبادل اسرا را اداره می کند و اهل گفتگو است، هیچ وقت شروع کننده حمله نبوده و حتی موشکهایی که در جنگ 33 روزه استفاده کرد پس از چند روز از حملات پی در پی ارتش اسرائیل بود که خاک لبنان را هدف قرار داد و در بحث مقررات داخل جنگ کارنامه قابل قبولی دارد.

وی ادامه داد: ادعایی مطرح بود که در جریان ترور رفیق حریری نخست وزیر لبنان،جنبش حزب الله دخالت داشته و متهم هست. در سال 2005 که نخست وزیر لبنان ترور می شود با دخالت شورای امنیت یک دادگاه ویژه لبنان تاسیس می شود؛ این دادگاه یک دادگاه مختلط است که هم قطعنامه شورای امنیت را دارد و هم مشارکت دولت لبنان، البته همه ارکان دولت لبنان طبق قانون اساسی مشارکت نداشتند و اختلافات داخلی وجود داشت و بیش از نیمی از جمعیت لبنان به لحاظ سیاسی و احزاب مخالف این دادگاه بودند.

این استاد دانشگاه تشریح کرد: اما این دادگاه تا الان که حدود 15 سال هست شکل گرفته نهایتا رای خود را دسامبر 2020 صادرکرد و در این رای یکی از عناصر حزب الله یعنی کسی که در جنبش حزب الله عضویت داشته مجرم شناخته و محکوم کرد، اما تصریح کرد در رای خود که دلایل و مستنداتی مبنی بر دخالت جنبش حزب الله لبنان در این ترور پیدا نکرد و این را منتفی دانست و این مساله سبب بروز آرامش در جامعه لبنان شد.

وی در پایان عنوان کرد: پایگاه اجتماعی و سیاسی حزب الله لبنان مسئله دیگری است که از سال 2005 تا الان در پارلمان حضور دارند و در هیئت دولت هستند، از لحاظ احزاب تشکیل دهنده دولت ها تقریبا بیشتر این دوره های چهار ساله دولت ها اکثریت پارلمانی حزبی را داشتند.