به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم، حجت الاسلام و المسلمین سیدرضا مودب، پیش از ظهر امروز دوشنبه 26 آبان در نشست بررسی آیات ولایت در ترجمه‌های فارسی قرآن از سلسله نشست‌های جشنواره قرآنی ملک که به صورت مجازی از دانشگاه قم برگزار شد، در ابتدا با اشاره به ترجمه‌های موجود از قرآن عنوان کرد: هیچ ترجمه‌ای قرآن نمی‌شود، ترجمه جدای از قرآن است و لذا توصیه شده زبان قرآن را فرا بگیریم.

وی ادامه داد: مسئولیت مترجمان قرآن سنگین است که گاهی با آوردن مصادیق یا توضیح ترجمه را گویاتر کنند، هرچند ترجمه‌ها خیلی خوب شده است لکن کسانی که تسلط کامل به زبان عربی ندارند، قرآن را آنگونه که باید درنمی‌یابند.

این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با مقایسه‌ای در ترجمه‌های فارسی قرآن، هم مترجمان شیعی و هم اهل سنت به بررسی اینکه کدام ترجمه کامل‌تر است پرداخت و افزود: در خصوص اینکه آیات ولایت چند آیه هستند، گفتگوهای زیادی شده است، برای مثال در کتابی که زیرنظر آیت‌الله مکارم شیرازی با عنوان "آیات ولایت در قرآن" منتشر شده است، که بیش از 20 آیه در این خصوص مورد بررسی قرار گرفته است، لکن سرآمد و شاخص آیات ولایت آیه 55 سوره مائده است.

وی با بیان اینکه برخی محققان معتقدند ترجمه نه تنها ممکن نیست بلکه حرام است، اضافه کرد: هیچ متنی فصاحت و بلاغت قرآن را ندارد، لکن ضمن اینکه هیچ ترجمه‌ای، قرآن نیست اما ترجمه از زمان پیامبر آغاز شده است، پس ترجمه باید روش‌مند باشد یعنی قواعد ترجمه به اضافه قواعد قرآن مورد توجه مترجم باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه با تاکید بر اینکه مترجم قرآن ابتدا باید مفسر باشد، ادامه داد: ترجمه‌های قرآن کریم ابتدا پایگاه در حوزه‌های علمیه داشته است، یعنی بین کسانی که فقه و اصول و تفسیر خوانده‌اند، اما بعد بزرگانی خارج از حوزه وارد این عرصه شده‌اند، ضمن اینکه از آنها قدردانی می‌کنیم اما در مقایسه می‌بینیم ترجمه‌ها یکسان و همسان نیستند لذا لازم است ترجمه های بهتر را بشناسیم.

حجت الاسلام و المسلمین دکتر مودب در ادامه با اشاره به آیه ۵۵ سوره مائده "إنّما ولیّکم اللّه و رسوله و الّذین آمنوا الّذین یقیمون الصّلاة و یؤْتون الزّکاة و همْ راکعون" آن را دارای شان نزول مفصل در خصوص حضرت علی(ع) برشمرد و اضافه کرد: مهمترین و محوری‌ترین نکته در این آیه که مورد توجه مترجمین بوده لغت "ولیّکم" بوده است؛ خداوند متعال در این آیه از لغت "ولی" برای خود، پیامبر و آنکه نماز را برپا می دارند و در حالی که در رکوعند زکات می دهند، استفاده می کند.

وی گفت: در لغات قرآن بهترین کتاب لغت، "مفردات راغب اصفهانی" است وی در خصوص این لغت می گوید ولایت یعنی اداره و سرپرستی جامعه؛ لذا در ترجمه‌های معاصر برای مثال در ترجمه آیت الله مکارم شیرازی از این آیه شریف میبینیم که ایشان آورده‌اند "سرپرست و ولی شما" گویا کلمه ای ترجمه "ولی" نمی‌شود و در کنارش سرپرست را نیز می آورد. در ترجمه استاد رضایی "ولیّکم" در این آیه "سرپرست شما"، در ترجمه فولادوند همان "ولی" آمده گویا چیزی جایگزین نیست، در ترجمه گرمارودی "سرور"، در ترجمه عادلوند "سرپرست و رهبر"، در ترجمه الهی قمشه‌ای "ولی امر و یاور" ویا در ترجمه کهن تفسیر روضه الجنان همان "ولی" ترجمه شده است که مشاهده می‌کنیم اغلب گرایش به همان تعبیر قرآن دارند.

این پژوهشگر قرآنی تصریح کرد: متاسفانه در برخی ترجمه‌ها "ولی" دوست معنا شده است، رابطه دوستی با ولایت متفاوت است، این دست ترجمه بیشتر متعلق به عالمان اهل سنت هستند که البته برخی عالمان اهل سنت هم با توجه به آیات قبل و بعد سوره مائده این را نپذیرفته‌اند.

حجت الاسلام و المسلمین مودب با بیان اینکه ترجمه‌های فارسی پایه ترجمه‌های زبان‌های دیگر نظیر انگلیسی، اردو و روسی قرار گرفته است، افزود: در آیه ولایت برخی مترجمان ضمن اینکه از عهده ترجمه لغت "ولی" درآمده‌اند در ادامه نیز با توضیحاتی در ادامه آیه سعی داشته‌اند شان نزول را هم در پرانتز بیاورند مثلا ترجمه الهی قمشه‌ای یا انصاریان و دیگران.

وی در بخش دیگر عنوان کرد: واقعا علامه طباطبایی در روزگار ما بی‌نظیر است، هم از نظر روش و هم اهتمام به لغات که میبینیم لغت شناسی خوبی می‌کنند و تفسیر علامه با گذشت صد سال شناخته‌تر خواهد شد.

این استاد حوزه و دانشگاه در پایان با بیان اینکه گاهی نمی‌شود برای لغاتی نظیر "ولی" یا "اهل بیت" معادل ساخت، اظهار کرد: مترجم باید اول مفسر باشد.