به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم، دکتر هیبت الله نژندی منش در دومین نشست همایش حقوق بین الملل مخاصمات مسلحانه در منطقه با عنوان "واکنش ایران به شهادت سردار سلیمانی، ابومهدی المهندس و همراهان از منظر حقوق بین الملل توسل به زور" اظهار کرد: مسئله مورد بحث در رابطه با واکنش  کشورها بعد از حمله موشکی ایران به پایگاه آمریکایی عین الاسد در عراق است؛ تعدادی از کشورها هستند که به صورت مستقیم از این ماجرا زیان دیده اند مانند ایالات متحده آمریکا، کشور عراق و تا حدودی کشور ایران به عنوان یک کشور زیاندیده از اقدام قبلی ایالات متحده آمریکا.

وی ادامه داد: ایالات متحده در ۸ ژانویه نامه‌ای را خطاب به شورای امنیت می‌نویسد و واکنش خود را به این شکل نشان میدهد که ایران با چند موشک بالستیک به پایگاه نظامی آمریکا و نیروهای آمریکایی در عراق شلیک کرد، این امر واضح است که موشک‌ها از ایران شلیک شدند و دست کم دو پایگاه نظامی که میزبان نیروهای نظامی آمریکا و پرسنل در الاسد و اربیل بودند را هدف قرار داد.

دکتر هیبت الله نژندی منش اضافه کرد: نکته قابل توجه در این نامه رسمی آمریکا خطاب به شورای امنیت این است، آن قدری که انتظار میرفت غیرقانونی بودن این اقدام را مطرح کند و اعتراض حقوقی داشته باشد، نبود و صرفاً یک حالت خبری به شورای امنیت ارسال شده است بدون این که جنبه های حقوقی آن در نظر گرفته شود و باید بررسی شود سکوت در این قسمت چه معنای حقوقی دارد و ایالات متحده آمریکا با اینکه می دانست که این سند در سازمان ملل متحد به عنوان یک سند رسمی ثبت میشود و میتواند موضع حقوقی خود را مطرح کند و بگوید خلاف حقوق بین الملل بوده است اما با توجه به این موارد این کار را انجام نداده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: در نامه‌ای که ایران پس از این حمله به شورای امنیت می‌نویسد اعلام می‌کند که این اقدام را در راستای اعمال حق ذاتی دفاع مشروع خود طبق ماده ۵۱ منشور ملل متحد انجام داده است و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایرانیک واکنش سنجیده، حساب شده و متناسب را با هدف قرار دادن پایگاه آمریکایی در عراق که از آن پایگاه حمله علیه شهید سلیمانیصورت گرفت ، انجام داده اند،  و این عملیات عملیاتی دقیق بود همچنین کسانی که این نامه را تنظیم کردند روی بار حقوقی واژگان نیز تمرکز کرده بودند.

وی گفت: عملیات گفته شده یک عملیات بسیار دقیق بود که سازمان نظامی آمریکا را هدف قرار داد و هیچ آسیب جانبی به غیرنظامیان آن منطقه وارد نشد.

دکتر هیبت الله نژندی منش افزود: نامه جمهوری اسلامی ایران همین طور هشدار شدیدی مبنی بر هرگونه ماجراجویی بیشتر متعاقب این حمله می دهد و اعلام می کند که به طور قاطع و طبق حقوق بین‌الملل در دفاع از مردم، حاکمیت و تمامیت سرزمین خود در قبال هرگونه تجاوزی آمادگی دارد و اقدامات لازم را انجام می دهد و نیز نکته قابل توجه دیگر این است که در اینجا اعلام می کند در واقع ما احترام کامل جمهوری اسلامی را به استقلال، حاکمیت، وحدت و تمامیت جمهوری عراق را اعلام میکنیم.

 عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: پس از اینکه نماینده دولت عراق نامه‌ای را به شورای امنیت می نویسد در ۱۶ ژانویه۲۰۲۰ جمهوری اسلامی ایران نامه‌ای در پاسخ به جمهوری عراق مینویسد که همان حرف‌های نامه اول در آن ذکر شده بود اما یک نکته جدید اضافه میکند مبتنی بر اینکه شهید سلیمانی به دعوت دولت عراق در بغداد بود.

وی اضافه کرد: قبل از حمله به پایگاه عین الاسد جمهوری اسلامی ایران دولت عراق را در جریان قرار داده است و ذکر کرده که این اقدام مشروع تنها علیه پایگاه نظامی آمریکا خواهد بود.

دکتر هیبت الله نژندی منش ادامه داد: واکنش دیگری که در قبال این حمله دیده می‌شود نامه‌ای است که در ۱۰ ژانویه۲۰۲۰ دولت عراق به شورای امنیت می نویسد که در آن اشاره‌ای به نقض قلمرو عراق دارد زمانی که موشک های ایرانی هم نیروهای ائتلاف بین المللی و هم نیروهای آمریکایی را مورد اصابت قرار داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی بیان کرد: این که قلمرو عراق توسط ایران به بهانه دفاع مشروع طبق ماده ۵۱ بمباران شود قابل پذیرش نیست و ایگونه نیست که نقض حاکمیت عراق، حسن همجواری و نقض منشور ملل متحد و حقوق بین المللی باشد و شاید شدیدترین نامه‌ای که در واکنش به این حمله تنظیم شد همین نامه عراق بوده است.

وی اظهار کرد: بنابراین اگر قرار بر رسیدگی به این دعوا باشد اولین سندی که مورد توجه قرار خواهد گرفت همین مستنداتی است که در شورای امنیتیا در جاهای دیگر جمهوری اسلامی ایران قرار داده است.

دکتر هیبت الله نژندی منش ادامه داد: خارج از کشور هایی که مستقیماً درگیر موضوع بودند کشورهای نیز هستند که حمله ایران را محکوم کردند مانند کشور اتریش، کانادا، استونی، اتحادیه اروپا، فرانسه و نروژ.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: زمانی که موضع حقوقی اعلام میشود مانند بیانیه جمهوری اسلامی ایران و یا بیانیه دولت عراق صراحت باور حقوقی خود را مطرح می کند مثلاً نامه ایران بر مبنای منشور ملل متحد و در راستای اعمال حق دفاع مشروع است.

وی گفت: در بحث زمان برخی عقیده دارند تا زمانی که آن حمله اولیه در جریان است دفاع مشروع صورت بگیرد اما در حملات ۱۱ سپتامبر آمریکایی‌ها در ۲۰ اکتبر واکنش نشان دادند و شورای امنیت نیز این امر را دفاع مشروع اعلام کرد.

دکتر هیبت الله نژندی منش ادامه داد: در مورد دولت عراق دست کم به عنوان کشوری که قلمرو آن از طریق آمریکا استفاده شده است برای حمله به ایران این فرصت را داشته است یک بیانیه و اعتراض شدیدی نسبت به سربازان آمریکایی و حضور آنها در خاک عراق داشته باشد و از آنها بخواهد که منطقه را ترک کنند ولی وقتی چنین اقدامی از سوی دولت عراق شکل نمی‌گیرد، جمهوری اسلامی ایران این امر را به عنوان بی تمایلی و ناتوانی دولت عراق تعبیر میکند و در نتیجه پس از رعایت صبورییک اقدام حساب شده انجام میدهد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اضافه کرد: کشور سوریه تنها کشوری است که اعلام همبستگی کامل با مردم ایران دارد و معتقد است که رژیم آمریکا مسئول تمام صدماتی است که به واسطه سیاست هایی که دنبال میکند به ایران و کشورهای منطقه وارد شده است اما کشورهای زیادی موضع صریح نگرفتند و واکنشی را همزمان هم به ایران و هم به آمریکا نشان دادند که از این دسته کشورها می توان به آنگولا، آرژانتین و سایر موارد  اشاره کرد.

وی در پایان تصریح کرد: کشورهایی که موضع صریح گرفتند چند دغدغه دارند که از جمله آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد، اول اینکه تمامیت منشور ملل متحد و بند ۴ ماده ۲ باید حفظ شود، دوم اینکه باید به حقوق بین المللی و صلح و امنیت بین المللی در منطقه توجه شود، سوم اینکه شورای امنیت در این وضعیت بحرانی بیش از هر زمان دیگر باید فعال باشد ولی خیلی از کشورها از انفعال شورای امنیت گلایه می کنند، در مجموع چیزی که استنباط میشود کشورها اصولاً به صورت صریح اعلام نکرده‌اند که کار ایران نقض منشور بین الملل بوده است.