عضو هیات علمی دانشگاه قم در فهرست ۱ درصد دانشمندان برتر جهان/رشته الکتروشیمی به دنبال تشخیص بیماری ها، حل بحران انرژی و آلودگی‌های زیست محیطی

اخیرا دانشمندان ۱ درصد برتر جهان از طرف پایگاه شاخص‌های اساسی علم Essentifal Science Indicators(ESI) متعلق به موسسه کلاریوت آنالتیکس(ISI) معرفی شدند که نام دکتر علی احسانی، عضوهیات علمی گروه شیمی دانشگاه قم نیز در این لیست قرار گرفته است.

همچنین در ماه گذشته این عضو هیات علمی دانشگاه قم، در پانزدهمین کنفرانس سالانه الکتروشیمی ایران، به عنوان پژوهشگر برتر الکتروشیمی ایران در سال 99 معرفی شد.

بخشی از فعالیت‌های علمی و پژوهشی دکتر علی احسانی طی سال‌های فعالیت در دانشگاه قم شامل انتشار 120 مقاله در مجلات معتبر بین‌المللی در حوزه تخصصی الکتروشیمی، چاپ 4 کتاب در انتشارات معتبر دانشگاهی و بین‌المللی، راهنمایی و مشاوره 35 دانشجوی کارشناسی ارشد، 5 دانشجوی دکتری و یک پژوهشگر پسادکتری در دانشگاه‌های قم و تهران، ارایه 65 مقاله در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی، سخنران مدعو و کلیدی 12 کنفرانس ملی، عضو کمیته علمی 20 کنفرانس ملی و بین‌المللی، عضو کمیته داوری 60 مجله تخصصی بین المللی، جزو پژوهشگران پر استناد الکتروشیمی ایران، مجری طرح ممیزی الکتروشیمی ایران، عضو فعال انجمن بین‌المللی الکتروشیمی، پژوهشگر برتر دانشگاه قم طی سال‌های92 تا 98، پژوهشگر برتر استان در سال‌های 94 و98، استاد نمونه دانشگاه در سال 96 است.

به بهانه هفته پژوهش و کسب این موفقیت‌های علمی برای کشور عزیزمان در گفتگویی پای صحبت‌های این استاد رشته شیمی دانشگاه قم نشستیم.

دکترعلی احسانی در ابتدا از شروع به تحصیلات دانشگاهی خود یاد کرد و گفت: در سال 1374، با دیپلم تجربی از دبیرستان امام خمینی(ره) قم فارغ‌التحصیل شدم و در همان سال در کنکور رشته تجربی شرکت کردم و با پذیرفته شدن در دانشگاه زنجان، در رشته شیمی ادامه تحصیل دادم.

وی افزود: پس از فارغ التحصیلی در سال 1378، به دلیل اینکه بورسیه آموزش و پرورش بودم، در رشته شیمی در آموزش و پرورش شروع به تدریس کردم و در مقطع کارشناسی ارشد در رشته شیمی فیزیک در دانشگاه صنعتی خواجه نصیر تهران تحصیلاتم را ادامه دادم. دوره دکتری تخصصی  الکتروشیمی را هم در دانشگاه خواجه نصیر طوسی به پایان رساندم.

رشته الکتروشیمی چیست؟

این عضو هیئت علمی دانشگاه قم در ادامه به معرفی رشته الکتروشیمی پرداخت و ادامه داد: الکتروشیمی در حقیقت انجام واکنش در اثر انتقالات الکترون است؛ از لحاظ اینکه الکتروشیمی باعث کاهش استفاده از مواد شیمیایی می‌شود به عنوان شاخه مهمی از شیمی سبز می‌باشد.

دکتر احسانی ادامه داد: اولویت اول من در انتخاب رشته مقطع کارشناسی ارشد، شیمی فیزیک دانشگاه خواجه نصیر بود، چرا که در حوزه الکتروشیمی کار می کردند؛ الکتروشیمی در واقع یکی از شاخه‌های شیمی است که بیشتر در حوزه شیمی فیزیک و شیمی تجزیه به آن می‌پردازند، در دنیا نیز در موارد زیادی در حوزه شیمی فیزیک، دانشجوی الکتروشیمی پذیرش می‌شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه قم تصریح کرد: این رشته، کاربردهای فراوان و مهمی دارد که یکی از مهم‌ترین آنها که در دنیا هم اکنون کاربرد دارد، انرژی‌های پاک است؛ به این معنا که جهت به حداقل رساندن آلودگی، ما بتوانیم با کمک واکنش‌های الکتروشیمیایی، انرژی را ذخیره و یا تولید کنیم.

کاربرد الکترو شیمی در پیل سوختی

وی افزود: یکی دیگر از کاربردهای این رشته، پیل‌های سوختی است که حتی در دنیا این مسئله برای خود انجمنی دارد، پیل سوختی یک تکنولوژی است که می‌تواند انرژی شیمیایی را مستقیما به الکتریسیته تبدیل کند، به کمک الکتروشیمی در واقع می‌توانیم سیستمی را طراحی کنیم تا یک ماده شیمیایی به جای آنکه بسوزد و انرژی تولید کند، مستقیما انرژی شیمیایی به الکتریکی تبدیل شود.

مدیر پژوهش دانشگاه قم بیان کرد: بحث باتری‌ها نیز، یکی از کاربردهای دیگر رشته الکتروشیمی، است که در این زمینه می‌تواند بسیار کارامد باشد؛ چراکه باتری‌ها روزبه‌روز در حال پیشرفت هستند و رشته الکتروشیمی توانسته است در این زمینه اقدامات موثری انجام دهد.

دکتر احسانی گفت: از آنجا که کاربرد باتری ها مثل استفاده از آن در گوشی‌های تلفن همراه، وسایل الکترونیک و ماشین‌های هیبریدی زیاد است امروزه محققان مختلفی در این حوزه در مقیاس‌های مختلف مشغول تحقیق و توسعه بوده و به علت اهمیت موضوع، سال گذشته جایزه نوبل شیمی به پژوهشگران این حوزه اختصاص یافت، شرکت‌های بزرگی مانند تسلا از طریق سرمایه‌گذاری درآمد قابل توجهی در تجاری‌سازی انواع باتری‌ها داشته‌اند.

مدیر پژوهش دانشگاه قم خاطر نشان کرد: از آنجا که امروزه، به علت مشکلات زیست محیطی عوامل بین‌المللی محدود کننده برای تولید  CO2 اعمال شده است، توسعه خودروهای هیبریدی (بنزین-باتری) و خوردوهای دارای پیل سوختی اهمیت ویژه‌ای در تحقیق، توسعه و تجاری‌سازی پیدا کرده‌اند.

مدیر پژوهش دانشگاه قم گفت: بحث خوردگی فلزات نیز از کاربردهای رشته الکتروشیمی است؛ خوردگی در دنیا بسیار اهمیت دارد و باعث اتلاف زیادی در حوزه انرژی و منابع مالی می‌شود. راهکارهای علم الکتروشیمی کمک شایانی به حداقل رساندن ضایعات ناشی از این حوزه کرده است.

کاربرد رشته الکتروشیمی در کاتالیست‌ها

دکتر احسانی تاکید کرد: بحث کاتالیست‌ها نیز از جمله کاربردهای مهم رشته الکتروشیمی است، در الکتروشیمی می‌توانیم با واکنش‌های انتقال الکترون به عنوان حد واسط سرعت واکنش‌های مورد نظر را افزایش دهیم و نیاز به افزایش مواد شیمیایی اضافی نیست.

رشته الکترو شیمی به کمک شناخت بیماری‌های انسان می‌آید

مدیر پژوهش دانشگاه قم، از کاربرد رشته الکتروشیمی در فرایندهای زیستی نام برد و گفت: در بدن تمامی انسان ها موادی هستند که اکسید و احیا می‌شوند، بنابراین می‌توانیم سنسورهایی را طراحی کنیم که از طریق انتقال الکترون‌ها و جریان ایجاد شده، میزان ترکیبات موجود در محیط‌های زنده را تشخیص دهد.

وی ادامه داد: هم اکنون در دنیا به دنبال این هستند تا با الکتروشیمی، سنسوری را طراحی کنند تا بتوان به محض اینکه یک سلولی سرطانی و رشد غیر عادی آن باعث متاستاز شد آن را در مراحل ابتدایی شناسایی تا هرچه سریع تر درمان آغاز شود؛ طراحی سنسورهایی با حساسیت بسیار بالا در تشخیص آلاینده‌های زیست محیطی یکی دیگر از امتیازات بارز علم الکتروشیمی است.

دکتر احسانی در ادامه در خصوص فعالیت‌های علمی خود گفت: خوردگی فلزات، ابرخازن‌ها یا ذخیره‌سازهای انرژی و الکتروکاتالیست از جمله حوزه‌هایی است که بیشترین مقالات را در رابطه با آن نوشته‌ام که در مجلات متفاوت دنیا به چاپ رسیده است.

وی با یاد کردن از پروفسور فریدون گبل، استاد تمام بازنشسته دانشگاه صنعتی شریف تهران، تاکید کرد: شخصیت این استاد برجسته که در آن زمان، استاد مدعو دانشگاه خواجه نصیر بود در من بسیار تاثیر گذار بود، چرا که این استاد ممتاز با دارا بودن سوابق تحصیلی درخشان از لحاظ علمی و کاریزمای شخصیتی بی نظیر بود و نظیر این دانشمند بزرگوار را تا ده‌ها سال آینده در رشته شیمی نخواهیم داشت.

تشکیل زندگی و اشتغال باید هم راستای ادامه تحصیلات باشد

این استاد دانشگاه قم در خصوص این که زندگی شخصی و اشتغال هیچ کدام مانع از پیشرفت علمی و ادامه تحصیل نیست، گفت: همزمان با ادامه تحصیل در رشته الکتروشیمی دانشگاه خواجه نصیر طوسی، در آموزش و پرورش نیز مشغول به تدریس بودم، با وجود اشتغال و اینکه متاهل و صاحب فرزند بودم، بیشترین موفقیت‌ها را در این دوره داشتم.

وی خاطر نشان کرد: بیشترین فعالیت علمی من در دوره دکتری شروع شد، و الکتروشیمی را در الکتروسنتز نانو کامپوزیت‌های پلیمرهای رسانا و کاربرد متنوع آن‌ها دنبال کردم، در این دوره شرکت در کنفرانس‌های ملی و بین‌المللی و نوشتن مقالات متعدد زمینه را برای پژوهش‌های بیشتر مهیا کرد.

دکتر احسانی با اشاره به اینکه در سال 1391 در دانشگاه قم شروع به فعالیت کرده است، بیان کرد: با اعتماد دو استاد برجسته رشته شیمی این دانشگاه، استاد دکتر حسین مستعان‌زاده و دکتر افشین عباسی در سال 1391 جذب این دانشگاه شدم و شروع به فعالیت کردم، در همین جا از این دو بزرگوار بی نهایت سپاسگزارم و حسن اعتماد آنها فراموش نشدنی است.

دکتر احسانی گفت: زمانی که در دانشگاه قم شروع به فعالیت کردم، به دلیل آنکه به تازگی گروه شیمی شکل گرفته بود، امکانات خاصی در این رشته در دانشگاه قم وجود نداشت و اگر می‌خواستیم در انتظار تجهیز امکانات و آزمایشگاه از سمت دانشگاه قم باشیم، شاید خیلی زمان می‌برد و این ما را از پیشرفت در کار عقب می‌انداخت، به همین دلیل با ارتباطی که با سایر دانشگاه های تهران داشتیم توانستیم از امکانات آنان بهره ببریم.

وی اضافه کرد: رشته الکتروشیمی نیاز به دستگاه‌های مجهز و پیشرفته دارد، بنابراین به عنوان استاد مشاور و یا استاد راهنمای دوم با دانشگاه‌های مختلف تهران ارتباط داشته و توانستیم از امکانات آنها استفاده کنیم.

اضافه شدن چهار گرایش به گروه شیمی دانشگاه قم

دکتر احسانی افزود: در سال 1393 با کمک دکتر مستعان‌زاده و از طریق رایزنی با یکی از اساتید شیمی شورای گسترش در وزرات علوم، توانستیم در دوره کارشناسی ارشد سه گرایش شیمی فیزیک، شیمی آلی و شیمی تجزیه را در رشته شیمی در دانشگاه قم راه‌اندازی کنیم، همچنین در سال 1394 نیز رشته شیمی معدنی به رشته‌های فوق اضافه شد.

این استاد دانشگاه قم ادامه داد: هم اکنون تاکید وزارت علوم بر رشته‌هایی است که در واقع بین رشته‌ای باشند، رشته الکتروشیمی نیز از جمله همین رشته‌هاست و حتی دانشجویان رشته مهندسی شیمی می‌توانند از کاربرد این گرایش استفاده کنند.

اضافه کردن گرایش مهندسی الکتروشیمی به رشته های دانشگاه قم

مدیر پژوهش دانشگاه قم گفت: یکی از اهداف ما این است که بتوانیم رشته‌ی مهندسی الکتروشیمی را در شورای گسترش وزارت علوم مصوب و در دانشگاه‌های تهران و دانشگاه قم راه‌اندازی کنیم، این رشته حتی قابلیت آن را دارد که در دانشکده فنی دانشگاه قم ایجاد شود.

دکتر احسانی عنوان کرد: در تلاش هستیم تا بتوانیم یک مرکز تحقیقاتی انرژی‌های نوین یا ذخیره‌سازهای انرژی را در دانشگاه قم تاسیس کنیم که البته این امر نیازمند امکانات و فضای مناسب است که امیدواریم با کمک مسئولان دانشگاه قم به نتیجه برسد.

وضعیت علمی و انگیزشی دانشجویان دانشگاه قم در رشته شیمی

این استاد در رابطه با دانشجویان رشته گروه شیمی دانشگاه قم گفت: چند سال اخیر تعداد این دانشجویان کمتر شده و از نظر سطح علمی مثل گذشته انگیزه و دانش کافی در سطح مناسب را ندارند، البته در این میان، افراد مناسب و با انگیزه‌ای هم وجود دارد اما این امر نسبت به گذشته کمرنگ شده است.

وی افزود: این امر مختص به دانشگاه قم نیست و حتی در دانشگاه‌های تهران هم این مشکل جدی شده است، متاسفانه با سیاست‌های نادرست تمامی فارغ التحصیلان دوره‌های سمپاد و رتبه‌های برتر کنکور در رشته پزشکی ادامه تحصیل داده و این یک چالش جدی برای رشته‌های علوم پایه و حتی فنی – مهندسی است؛ با این وجود باید دانشگاه‌های وزارت علوم و اعضای محترم هیات علمی راهکارهایی برای افزایش کارایی رشته و جذب دانشجویان مستعد داشته باشند.

بازخوردهای مثبت و رضایت بخش اساتید دانشگاه‌های معتبر از فارغ‌التحصیلان دانشگاه قم

این عضو هیئت علمی دانشگاه قم بیان کرد: با همه این تفاسیر، دانشجویان دانشگاه قم با یک سطح علمی خوب و اطلاعات عالی از این دانشگاه فارغ التحصیل می‌شوند و برای ادامه تحصیل به دانشگاه‌های دیگر می‌روند که این امر از بازخوردهای مثبت اساتید دانشگاه‌های دیگر در رابطه با دانشجویان دانشگاه قم، کاملا مشخص است.

برقراری و حفظ ارتباط با دانشگاه‌های معتبر کشور، یکی از راه‌های مطرح شدن اساتید است

وی ادامه داد: اساتید توانمند و شاخص در دانشگاه قم بسیار زیاد هستند اما شاید یکی از دلایل اینکه کمتر نامی از آنها برده شده، این است که در مجامع علمی کمتر حضور داشته‌اند؛ حضور در کنفرانس‌ها و انجمن‌های علمی وزارت علوم بسیار به شناخته شدن یک فرد که در واقع نماینده یک دانشگاه است کمک می‌کند.

شیب پیشرفت علمی دانشگاه قم در سال‌های اخیر مناسب بوده است

این عضو هیئت علمی دانشگاه قم با بیان اینکه در سال‌های اخیر، دانشگاه قم در زمینه ارتقای جایگاه علمی توانسته است با شیب مناسب حرکت کند، عنوان کرد: متاسفانه هنوز به نقطه مطلوب در این زمینه نرسیده‌ایم اما کارهای بسیار خوبی در سال‌های اخیر انجام شده است که امیدواریم به نقطه مطلوب که شایسته نام قم هست، برسیم.

وی در پایان تصریح کرد: یک استاد باید واقعیت‌های جامعه را با صداقت برای دانشجویان بیان کند و به دانشجو یادآور شود امروزه تا زمانی که تنها به این فکر باشد که پس از گذراندن تمامی مقاطع تحصیلی  وارد بازار کار شود، نمی‌تواند موفق باشد،  بلکه در حین درس خواندن در مقاطع بالاتر باید اشتغال و تشکیل زندگی را هم داشته باشد و این امر را مانع از پیشرفت تحصیلی نداند.