حجت الاسلام و المسلمین دکتر عسگر دیرباز عصر امروز دوشنبه اول دی‌ماه در جلسه وبینار با عنوان "اخلاق حرفه ای در آموزه‌های اسلامی و مسئولیت نخبگان در پژوهش و فناوری" بیان کرد: بنیاد علمی نخبگان و جهاد دانشگاهی هر دو از موالید انقلاب اسلامی هستند، به ویژه جهاد دانشگاهی که معمولا در سال های متمادی در کارهای متناوب امتیاز کسب کرده و درخشیده است.

 

وی گفت: افراد و ساختار جهاد دانشگاهی متشکل از اشخاص توانمند، متعهد و با اخلاق است و در جهاد علمی جزو پیشگامانی بودند که در این راه شهدایی را هم به انقلاب تقدیم کردند؛ بنیاد علمی نخبگان نیز با توجه به منویات رهبر معظم انقلاب، سالهای سال است که تلاش می کنند تا علم و فناوری در کشور به یک ثروت تبدیل شود و بتوانیم در تولید علم جهانی سهم بیشتر و موثرتری داشته باشیم.

 

رئیس دانشگاه قم ادامه داد: این بنیاد به ویژه در استان قم توانسته است خوش بدرخشد و از هیچ تلاشی در زمینه خودشان فروگذار نکردند؛ به طور کلی هردو این نهادها از پیشگامان تلاش در راستای منویات رهبر معظم انقلاب و پیشرفت کشور بوده و هستند که امیدواریم در این راه به موفقیت های روز افزون دست یابند.

 

کارنامه درخشان جهاد دانشگاهی و بنیاد علمی نخبگان در استان قم

عضو شورای علمی بنیاد نخبگان استان قم، عنوان کرد: ارتباط دانشگاه ها از جمله دانشگاه قم با این دو نهاد مذکور هرچقدر ساختارمندتر و وسیع تر و محکم تر شود، به خیر و صلاح هر سه مجموعه و درنهایت جامعه و انقلاب خواهد بود، بنابراین چنین دیدارهایی را باید به عنوان وسیله ای جهت زمینه سازی همکاری بیشتر و ارتباط موثرتر دانشگاه قم، جهاد دانشگاهی و بنیاد علمی نخبگان در نظر گرفت.

 

وی در خصوص اقدامات پژوهشی جهاد دانشگاهی در زمینه کاهش ناباروری در کشور، تاکید کرد: این اقدامات جهاد دانشگاهی مدت ها ذهن مرا به خود مشغول ساخت چراکه این دست اقدامات در کشور جزو اقدامات و فعالیت های اساسی است که امیدواریم در آینده این مرکز درمان ناباروری در استان قم به قطبی در کشور تبدیل شود.

 

رئیس دانشگاه قم خاطرنشان کرد: اساتید دانشگاه ها و به ویژه دانشجویان نیروهای لایزالی هستند که دائما پویا و با نشاط در حال فعالیت هستند و اگر ضعفی هم وجود دارد، از بنده است که به لحاظ مدیریتی کمتر می توانیم از این نیروهای زبده در مسیر اهداف انقلاب و پیشرفت و توسعه کشورمان استفاده کنیم، در حالی که باید همفکری بیشتری انجام گیرد تا از این نیروها به ویژه در ایام کرونا وسیع تر بهره برده شود.

 

نماینده مجلس خبرگان رهبری در ادامه به موضوع رفتار اخلاقی ورود کرد و گفت: همه دنیا این را پذیرفته اند که در کنار آموزش های نظری، کاربردی، حرفه ای و مهارتی، قطعا نیاز به اخلاق داریم؛ بسیاری از فیلسوفان راجع به چیستی اخلاق، باید ها و نباید ها، مفاهیم اخلاقی، تعریف آن ها، اعتبار مفاهیم اخلاقی، پشتوانه اخلاق، مسئله استقلال دین از اخلاق و عدم استقلال این دو و... سخن گفته اند.

 

دین می تواند پشتوانه بسیار خوب و قوی برای اخلاق باشد

وی افزود: مبنای ما این است که دین می تواند پشتوانه بسیار خوب و قوی برای اخلاق باشد و به عبارت دیگر اخلاق را می توان به اخلاق دینی و سکولار تعریف کرد و اخلاقی که ما آن را تعریف می کنیم همان اخلاق دینی است و کارآمدی اخلاق دینی در اهدافی که اخلاق سکولار هم دنبال می کند، در عمل بیشتر می دانیم.

 

دیرباز گفت: به لحاظ آماری به نظر ما اخلاق دینی حتی اهدافی را که اخلاق سکولار به دنبال آن است از جمله رشد و توسعهدر این دنیا، ارتقا کارامدی و بازدهی سازمان ها و نهاد ها، سلامت شخصیت افراد و...را حتی بهتر از اخلاق سکولار می تواند تحقق بخشد، اخلاق دینی همچنین افزوده های فراوانی نسبت به اخلاق سکولار دارد و ما باید این خط کش را مشخص کنیم که اخلاق سکولار در چه جایی با اخلاق دینی تمایز پیدا می کند.

 

رئیس دانشگاه قم تصریح کرد: تا گفته می شود اخلاق نباید فکر کنیم که همان اخلاقی  غیر دینی است که در جوامع بشری مطرح می شود، ممکن است به ظاهر در یک رفتارهای اخلاقی ما تشابهات رفتاری بین اخلاق دینی و سکولار ببینیم اما به لحاظ نیت، مبنا و رفتار و پیامدهای آن می توانیم تمایزها و تفاوت هایی را بین این دو اخلاق قائل شویم و آن را بررسی کنیم.

 

وی افزود: اگر ما رفتار اخلاقی را از نیت شروع کنیم _نیت هم ممکن است پشتوانه های فضائل اخلاقی داشته باشد_، و اوصاف اخلاقی رسوخ یافته و تثبیت شده در شخصیت انسان را منشا نیت های خوب بدانیم، از خود نیت شروع می شود و منتهی به رفتار می‌شود و ممکن است حتی ما به نتایج رفتار هم کار داشته باشیم و به نوعی هر سه قسمت را با هم ببینیم.

 

عضو شورای علمی بنیاد نخبگان استان قم، تاکید کرد: برخی از فیلسوفان اخلاق فقط به نتایج و غایت اخلاق کار دارند به این معنا که مثلا راستگویی را از آن جهت که نتیجه خوبی برای  فرد راستگو در زندگی اش دارد، مدنظر قرار می دهند و اخلاق سود محور را به لحاظ غایت رفتار اخلاقی مطرح می کنند؛ در مقابل برخی نیز خود اخلاق را از آن جهت که اخلاق است ارزشمند می دانند و معتقدند برای مثال راست گفتن حتی اگر نتیجه  و سودی هم در زندگی فرد نداشت باشد بر دروغ گویی ترجیح دارد.

 

وی ادامه داد: مبنای دیگری که براساس آموزه‌های اسلامی راجع به اخلاق می توان مطرح کرد، این است که بیشتر به نیت و انگیزه رفتار اخلاقی جدای از آثار و تبعاتی که تبعا خواهد داشت، باید توجه کرد؛ بنابراین در آموزه های اسلامی و آیات و روایات ما آن انگیزه ای که ما را به بروز یک رفتار اخلاقی هدایت می کند، اهمیت دارد.

رئیس دانشگاه قم با اشاره به روایت "انما الاعمال بالنیات" تصریح کرد: اعمال در گرو نیت های ماست، یعنی آن انگیزه ای که ما را از سکون،وادار به حرکت می کند  و آن وادار کننده ای که اقدامی بر اساس آن انجام می دهیم را باید در خودمان بکاویم و ببینیم که آن چیست، آیا منفعت شخصی ما، رضای خدا، پاداش آن عمل نیک و چه چیز دیگری در آن نهفته است؛ بنابراین اگر ما خودمان را بپیراییم و به سمتی رویم که کارهای ما برای خدا و رضای او باشد این قطعا علاوه بر حسن فعلی، حسن فاعلی نیز در پی خود دارد.

 

نماینده مجلس خبرگان رهبری بیان کرد: جامعه از ما می خواهد که کار خیر انجام دهیم و کاری ندارد که چه نیتی در پس آن نهفته است اما وقتی اخلاق دینی مطرح می شود، به نیت ما هم کار دارد و توصیه می کند که به خودت هم خیر برسان؛نه اینکه با این کار نیکی که برای دیگران انجام می دهیم، به لحاظ اخلاقی خودمان درجا بزنیم و رشد شخصیتی نداشته باشیم؛ این رشد شخصیتی هم در گرو همین نیت الهی داشتن است.

 

لزوم ساختارمند شدن اخلاق حرفه‌ی در سازمان‌ها

وی گفت: هم اکنون اخلاق حرفه ای غیر از کمال شخصیتی افراد، حالت ساختاری هم در سازمان ها پیدا کرده است، به این معنا که فضای عمومی یک نهاد و یا سازمان باید به گونه ای باشد که بسترهای اخلاق حرفه ای را برای کسانی که ذی نفع هستند و آن جا فعالیت می کنند بیشتر فراهم کند و در یک شیبی باشد که افراد احساس کند که راحت تر می توانند اخلاق حرفه ای داشته باشند تا اینکه آن سازمان  بخواهد نسبت به بستر سازی این امر خنثی یا بی تفاوت باشد و یا بالعکس کاری کند که افراد به سختی بتوانند در سازمان رفتارهای اخلاقی داشته باشند؛ امروزه همه در پی آن هستند کهساختارها باید به گونه ای چیده شود که رفتارهای اخلاقی به راحتی در آن جا شکل گیرد و تحقق پیدا کند.

 

دیرباز یادآور شد: سازمان ها هم اکنون در پی آن هستند که بسترهای فراهم شدن اخلاق حرفه ای را با یک شیب مناسب تری بیشتر فراهم کنند که اگر این گونه شود افراد سوق پیدا می کنند به سمت اخلاقی تر شدن؛ بنابراین خود آن ساختار تاثیر خودش را در اخلاق مدار شدن افراد می گذارد.

 

وی افزود: ما اگر سیری در آموزه های اسلامی داشته باشیم، می توانیم برای اخلاق حرفه ای مولفه هایی را پیدا کنیم، یکی از این مولفه ها که شاید مهم ترین آن ها باشد مسئله "امانتداری" است، برای مثال کسی که در یک سمتی مسئولیت دارد نباید نسبت به همکاران و مدیران زیر دست خود در راستای امانتداری اموال، آبرو و مالی که در اختیار آنان و خود اوست، بی اعتنا باشد.

 

رئیس دانشگاه قم بیان کرد: مولفه دوم مسئله "فروتنی" است که در معاشرت با دیگران باید به آن عمل شود که این هم ناشی از یک امر درونی است به این معنا که ما باید در قلبمان برای دیگران احترام قال باشیم تا این احترام قلبی در خارج و در رفتار ما بروز و ظهور یابد که این نگاه را آموزه های اسلامی به ما می دهد که به دیگران به نگاه آفریده های خداوند بنگریم نه به لحاظ اهمیت پست مدیریتی، مال، ظاهر وغیره یک فرد؛ چه بسا که در احادیث می خوانیم که چه اشخاصی که به ظاهر معمولی هستند و دربین ما زندگی می کنند اما آن ها از اولیای الهی هستند، بنابراین ممکن است آن فردی که با او کم احترامی می شود، از اولیای الهی باشد و این را احادیث به ما می آموزد.

 

وی همچنین با اشاره به مولفه "مسئولیت پذیری" به عنوان یک مولفه اخلاقی گفت: اگر توانایی انجام کاری را نداریم، نباید آن را بپذیریم و اگر مسئولیتی را که توانایی آن را داشتیم، قبول کردیم تا آخر پای آن بایستیم و به بهترین نحو آن را انجام دهیم؛ که البته در این امر نیز نیاز به مشورت دیگران داریم.

 

عضو مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: اصل شفافیت و روشنگری نیز امروزه در رابطه با اخلاق حرفه ای مورد نظر قرار می گیرد و باید در حد زیادی پذیرفته شود اما برخی ابعاد آن جای کار دارد.

 

دیرباز تاکید کرد: مسئله "صبر و بردباری" نیز از جمله مولفه هایی است که باید به آن توجه شود ممکن است گاهی شخص به برخی از رفتار خودش بی توجه باشد و دیگری آن را ببیند و توجه داشته باشد، بنابراین باید در برخورد با دیگران صبر و بردباری را رعایت کرد.

 

وی گفت: داشتن اخلاق حرفه ای و رعایت آن موجب بالارفتن راندمان و کارایی و تعالی سازمان می شود و در راستای اخلاق دینی به آن تعالی و قرب الهی می توان دست یافت، چه بسا همانطورهم که درابتدا گفته شد اخلاق دینیمی تواند برخی اهداف اخلاق سکولار ازجمله بهره وری، کارایی و پیشرفت را برای ما به ارمغان آورد.

 

رئیس دانشگاه قم در پایان کتابی با عنوان "اخلاق عملی" نوشته آیت الله مهدوی کنی(ره) را به عنوان کتابی در زمینه اخلاق کاربردی به علاقمندان معرفی کرد.

 

گفتنی است در پایان این جلسه روسای بنیاد نخبگان و جهاد دانشگاهی استان قم در یادداشتی مشترک از دکتر عسگر دیرباز تقدیر کردند، در بخشی از متن این تقدیرنامه آمده است: "استاد فرهیخته جناب آقای حجت الاسلام و المسلمین دکتر دیرباز

بر اساس کلام شریف"لم یشکر المخلوق و لم یشکر الخالق" از تلاش‌های وسیع، کوشش‌های وثیق و عنایت‌های دقیق حضرت‌عالی در تولید و اشاعه علم، معرفت و اخلاق تشکر نموده و در کمال اکرام و احترام و به رسم ادب و اخلاص این لوح سپاس تقدیم همت رفیع و حمیّت منیع حضرت‌عالی می‌شود.

در پرتو عنایات حضرت حق و توجهات حضرت ولی عصر (عج) توفیق و سربلندی شما را در مسیر خدمت به نظام مقدس جمهوری اسلامی از درگاه خداوند متعال خواستارم."