دکتر علی احسانی مدیر پژوهشی دانشگاه قم در گفت و گو با واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم در خصوص نحوه انتخاب پژوهشگران دو درصد و یک درصد برتر جهان عنوان کرد: در دنیا ناشران مختلفی وجود دارند که یکی از معروفترین آن‌ها Elsevier است که دو پایگاه مهم  scopus و ScienceDirect دارد که می‌تواند تمام خروجی های خود را در این مجموعه ارائه کند.

وی ادامه داد: پایگاه scopus هم دیتا بیس و هم آنالیز آماری بسار خوبی دارد از این جهت می توان از آن برای مقایسه افراد، کشورها و گروه‌های مختلف استفاده کرد.

مدیر پژوهشی دانشگاه قم افزود: در 4 سال اخیر گروه علم سنجی در دانشگاه استنفورد از دیتاهای Scopus استفاده کرده و آن‌ها را آنالیز میکند، زمانی‌که گروه‌های علم سنجی درحال آنالیز موضوعی هستند باید شاخص ها وزن مشخصی داشته باشند که در پژوهش دانشگاه استنفورد برای این عمل از یک وزن سنجی ترکیبی استفاده شده است.

استاندارد قرار گرفتن در لیست دانشمند برتر دو درصد در موضوعات مختلف، متفاوت است

عضو هیئت علمی دانشگاه قم بیان کرد: تقریبا 5 شاخص را با وزن مختلف در نظر گرفته و براساس شاخص ترکیبی بدست آمده افراد برتر را انتخاب می‌کنند که نام این افراد معمولاً در ماه اکتبر منتشر می‌شود.

وی افزود:  این تحقیق تقریباً بیش‌از ده میلیون پژوهشگر را در ٢٢ حوزه موضوعی اصلی و ١٧۶ حوزه موضوعی فرعی تحلیل کرده  و در هر گروه دو درصد برتر معرفی شده اند.

وی خاطرنشان کرد: نکته‌ای که وجود دارد این است که استاندارد دو درصد هر حوزه موضوعی با حوزه دیگر متفاوت است به‌طور مثال برای قرار گرفتن در دو درصد برتر یک موضوع باید تعداد استنادات به مقاله فرد 150 باشد اما برای موضوع دیگر تعداد این استنادات باید به 300 برسد تا فرد در گروه دو درصد برتر آن موضوع قرار گیرد؛ درنتیجه شاخصی که برای علوم پایه در نظر می‌گیرند متفاوت از حوزه پزشکی و مهندسی است.

افزایش ۱۵ درصدی تعداد پژوهشگران دو درصد برتر ایران

مدیر پژوهش دانشگاه قم گفت: برای معرفی پژوهشگران دو درصد برتر دو فایل اکسل یکی در بازه زمانی یک‌ساله و دیگری در بازه زمانی ادوار مختلف در مجله پلاس بیولوزی، در ماه اکتبر منتشر می شود، امسال نیز در بازه زمانی یکساله دویست و 10 هزار و 198پژوهشگر در سال ٢٠٢٢به‌عنوان دو درصد برتر معرفی شدند که ۲هزار و ۱۴۰ نفر از ایران است و این آمار نسبت‌ به سال گذشته پانزده درصد افزایش داشته است.

دکتر احسانی ادامه داد: در بازه زمانی ادواری از سال ١٩٩۶ تاکنون دویست و 4 هزار و 643 پژوهشگر در دنیا معرفی شده‌اند که 869 پژوهشگر آن از ایران است.

وی بیان کرد: از استان قم در مجموع 16 نفر در لیست یک ساله 2022 قرار دارند که از دانشگاه قم 6 پژوهشگر، از دانشگاه ازاد قم 5 پژوهشگر، ازدانشگاه علوم پزشکی قم 3 پژوهشگر و از دانشگاه  صنعتی قم 2 پژوهشگرحضور دارند.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: در خصوص پژوهشگران برتر دانشگاه قم باید اشاره کرد که در بازه یک‌ساله تعداد6 پژوهشگر و در بازه ادواری 2 پژوهشگرحضور دارند.

نام استاد الهیات دانشگاه قم، در میان پژوهشگران پر استناد علوم انسانی

دکتر احسانی افزود: از 6 پژوهشگر برتر دانشگاه قم 3 پژوهشگر از گروه شیمی و 3 پژوهشگر از دانشکده فنی‌مهندسی هستند نکته قابل‌ذکر این است که چون انتخاب پژوهشگران یک درصد و 2 درصد بر اساس انتشارات بین‌المللی انجام می‌شود، پژوهشگران بیشتر در حوزه علوم پایه و فنی مهندسی بوده و در حوزه علوم انسانی کمتر هستند.

وی یادآور شد: از سال گذشته خوشبختانه موسسه ISC هم اقدام به انتشار پژوهشگران پراستناد علوم انسانی کرده است که امسال یک پژوهشگر پراستناد از دانشکده الهیات دانشگاه قم معرفی شده بود.

دکتر احسانی افزود: پژوهشگران یک درصد را موسسه lSl که شرکت تامسون رویترز آن را در سال‌های گذشته تأسیس کرده و بعدها نیز به شرکت کلاریویت آنالیتیکس واگذارکرد منتشر می کند.

مدیر پژوهشی قم ادامه داد: پایگاه وب آف ساینس مجموعه ISI بخش‌های مختلفی دارد که یکی از آن‌ها ESI  است که افراد، مجلات و کشورهایی که جزو شاخص‌های برتر هستند را در یک بازه ده ساله مشخص می نماید.

دکتر احسانی گفت: درواقع تفاوتی که  گزارشات  این مجموعه با آمار دانشگاه استنفورد دارد این است که دانشگاه استنفورد به‌صورت سالانه این کار را انجام می‌دهد اما وب آف ساینس پس از بررسی شاخص‌های علمی دو ماه یک‌بار دیتای خود را بروزرسانی می‌کند و افراد نیز می‌توانند در آن جابه‌جا شوند.

مدیر پژوهش دانشگاه قم اظهار کرد: در این پایگاه نیز تعداد ارجاعات هر کدام از 22حوزه موضوعی با یکدیگر متفاوت است و این تعداد با توجه به نوع رشته‌ها و تعداد پژوهشگران آن حوزه مشخص می‌شود.

وی گفت: همه این موارد یک ارزیابی هستند که براساس فعالیت پژوهشی چاپ مقالات و استنادات بررسی و اعلام می‌شوند، لیست نیز فقط بر اساس نام  افراد دارای مشارکت در انتشار مقالات با هر سهمی و هر موقعیتی (عضو هیات علمی یا دانشجو)  منتشر می‌شود و  در لیست دو درصد تعداد زیادی دانشجویان تحصیلات تکمیلی  وجود دارند.

قرارنگرفتن در لیست دانشمندان یک درصد و دو درصد نشانه نقطه ضعف اساتید نیست

دکتر احسانی تاکید کرد: اساتید ممتازی در کشور وجود دارند که  در این مجموعه قرار نگرفته اند اما به‌هیچ‌عنوان نمی‌توان گفت که نقطه ضعفی وجود دارد زیرا بعضی از اساتید مقالات کمتری چاپ نموده و رویت پذیری مقالات را کمتر دنبال می‌کنند اما در حوزه‌های دیگر پژوهشی مانند چاپ کتاب، کرسی‌های نظربه پردازی ، شاگرد پروری و تدریس خلاقانه  فعال بوده و وزنه‌های علمی ارزشمندی برای دانشگاه هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.

وی ادامه داد: در بعضی موارد آموزش خلاقانه در فضای مراکز علمی - پژوهشی ارجحیت بیشتری نسبت به بعضی فعالیت‌های پژوهشی  داشته که جای بحث زیادی در این زمینه وجود دارد. 

مدیر پژوهش دانشگاه قم در پایان تصریح کرد: تقدیری از این شش پژوهشگر برتر دانشگاه قم به دستور ریاست دانشگاه و معاونت پژوهشی انجام شده است و امیدواریم شاهد موفقیت‌های‌ بیشتر در حوزه پژوهش در سال‌های آینده باشیم.