حفظ ایده‌های نو در گرو حمایت حقوقی است
دانشیار گروه حقوق و مالکیت فکری دانشگاه قم گفت: اصل و اعتبار درونی شرکت های کارآغاز بسته به ایده‌هایی است که درون آنها مطرح می‌شود.
به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم حجت الاسلام والمسلمین دکتر سیدحسن شبیری زنجانی در نخستین رویداد استارت‌آپ حقوقی که روز دوشنبه ۲۰ آذر ماه برگزار شد عنوان کرد: موضوع این نشست در ارتباط با بحث استارتاپ حقوقی است؛ یکی از مباحث مهم، بحث ارتباط استارت‌آپ حقوقی و به‌طورکلی استارت‌آپ با مالکیت فکری است، بحث مالکیت فکری بحثی ضروری است که تا انجام نشود استارت‌آپ نمی‌تواند آرامش و بستر لازم را برای توسعه پیدا کند.
وی افزود: شرکت کارآغاز یا یک استارت‌آپ ویژگی‌هایی دارد که اولین آن این است که این یک ایده نویی را مطرح می‌کند یعنی شرکتی که یک ایده و نوآوری را مطرح می‌کند، ویژگی دوم این است که این شرکت مشکلی را حل می‌کند و هدف آن این است که یک مشکل از جامعه برطرف کند، ویژگی سوم این است که همیشه با یک ایده‌ای همراه است و ایده جدید را عرضه می‌کند؛ بنابراین باطن و وجود این شرکت‌ها بسته به ایده‌هایی است که در آنها مطرح می‌شود.
دانشیار گروه حقوق مالکیت فکری اضافه کرد: در بحث حمایت از ایده‌ها سوالی مطرح می‌شود که آیا امکان دارد این شرکت‌ها مشمول حمایت حقوقی باشند و در گام اول باید دید که آیا این ایده‌های نو مشمول حمایت قانون‌گذار و تحت حمایت نظام مالکیت فکری قرار خواهند گرفت یا خیر. این شرکت‌ها با ریسک بالایی همراه هستند و همیشه این خطر سرقت ایده‌ها برای آنها وجود دارد و تنها ده درصد از این شرکت‌ها درنهایت به موفقیت کامل می‌رسند که در آن صورت کسب‌وکار متعارف به حساب می‌آیند نه یک کار آغاز یا استارت‌آپ؛ اگر این شرکت‌ها حمایت قانونی نداشته باشند همیشه در معرض خطر سرقت ایده‌ها هستند چرا که همواره با ریسک بالایی همراه هستند و میزان موفقیت آنها را باید در عمل دید و سنجید.
دکتر شبیری ادامه داد: ایده‌ها از زمانی‌که متولد می‌شوند تا زمانی‌که به بهره‌برداری برسند مراحل مختلفی را طی خواهند کرد و از مرحله‌ای به بعد می‌توانند مشمول حمایت از طریق نظام مالکیت فکری شوند. نظام مالکیت فکری این تعهد را ندارد که از ایده در تمامی مراحل حمایت کند، این ایده باید مراحل مختلفی را طی کند و اگر بخواهد حمایت شود این حمایت یا باید به‌موجب نظام ادبی هنری یا همان حق کپی‌رایت انجام شود یا به‌موجب نظام مالکیت حقوق صنعتی که این مراحل هم شرایط خاص خود را دارند. قبل‌از رسیدن به این مرحله هنوز از ایده در نظام مالکیت فکری حمایتی صورت نگرفته و این خود چالشی است برای کسی که ایده‌ای را مطرح می‌کند و این دغدغه وجود دارد که از زمانی‌که ایده مطرح می‌شود تا زمانی‌که به مرحله حمایت نظام مالکیت فکری برسد امکان سرقت ایده‌ها وجود دارد که این مشکلی جهانی است.
وی تشریح کرد: یکی از مسائل مطرح شده مالکیت فکری همین بحث است که امکانی فراهم شود تا از ایده از زمان تولد تا زمانی‌که و مورد حمایت قرار بگیرد آن را توسعه دهیم. به‌همین مناسبت سازمان ثبت اسناد پروژه تعریف کرد تا ما هم در ایران راجع‌به این قضیه چاره‌اندیشی کنیم و ببینیم که آیا امکان حمایت از ایده در این مرحله قبل ازین که مورد حمایت نظام مالکیت فکری قرار بگیرد وجود دارد یا خیر. پروژه‌ای بود که خوشبختانه دانشگاه قم در مسابقه‌ای بین دانشگاه‌ها آن را برنده شد و تقریباً از دو سال پیش این پروژه استارت زده شد.
دکتر شبیری زنجانی گفت: قانونی را در این پروژه پیشنهاد کردیم که اگر به تأیید نهایی برسد در جلسه‌ای در همین دانشگاه رونمایی و توضیح داده خواهد شد که یکی از ایده‌هایی که مطرح شده در پروژه این است که ما یک استخر ایده یا یک بانک ایده داشته باشیم که هر کس ایده‌ای را مطرح می‌کند آن را در آن بانک جهانی ثبت کند که البته مشابه این بانک در وزارت علوم از سال گذشته شروع به‌کار کرده است.
این دانشیار دانشگاه اضافه کرد: البته مشکلی که همین بانک دارد مشکل حمایت حقوقی است. یعنی آیا این بانک می‌تواند به‌گونه‌ای باشد که قانون‌گذار از آن حمایت کند؟ که در این پروژه سعی شده تا به این سوال پاسخ داده شود و امیدواریم که این پروژه هرچه سریع‌تر عملیاتی شود. بنابراین هم از لحاظ مباحث حقوقی هم از لحاظ وجود مرکز رشد این زمینه در دانشگاه قم فراهم است تا درصورتی‌که زمینه‌های حقوقی هم فراهم شدند و مجلس این طرح رو تصویب کرد ما بتونیم برای اولین‌بار شاهد ایجاد این بانک ایده در دانشگاه قم باشیم.
دکتر شبیری گفت: در بین زیرشاخه‌های مدیریت فکری دو زیرشاخه که می‌تواند با بحث ما مرتبط باشند بحث حقوق اختراعات و حقوق مالکیت ادبی و هنری است که بحث حقوق اختراعات بحث مهم‌تر و بااهمیت‌تر است بنابراین باید دید که آیا نظام اختراعات می‌تواند با شرکت‌ها و قابل ارتباط باشد یا خیر کاری که الان صورت‌گرفته دقیقاً در تضاد با مدیریت فکری است. در نظام نوین مالکیت فکری و نظام فعلی مالیت فکری اولین شرط حمایت از ایده‌ها این اسن که افشاء نشده باشند و در این برنامه نیز صحیح‌تر این بود که دوستان صاحب ایده پیش از حضور در این برنامه و ارائه خود ابتدا نسبت به ثبت آن در نظام مالکیت فکری اقدام می‌کردند تا بتوانند مشمول حمایت حقوقی شوند چرا که در این صورت ایده‌ها علنا فاش شده هستند و دیگر نمیتوانند مورد حمایت نظام مالکیت فکری قرار گیرند.