نشست «نیاز انسان به انس و تدبر در قرآن» از مجموعه برنامه‌های هفته قرآن و عترت در دانشگاه قم با همکاری کانون قرآن و عترت این دانشگاه و معاونت فرهنگی ـ اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برگزار شد.

در این نشست که امروز سه‌شنبه، ۲۵ آبان‌ماه با حضور دانشگاهیان سراسر کشور برگزار شد، بعد از پخش کلیپی از سوره «الرحمن»، مداحی اجرا شد و در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی، رئیس ستاد اقامه نماز کشور، به سخنرانی پرداخت. وی در آغاز سخنان خود گفت: اصولاً هر کسی به دنبال سعادت می‌گردد، حتی کسی که معتاد می‌شود فکر می‌کند سعادتش در همین معتاد شدن است، همه مردم دنبال سعادت می‌گردند؛ اما راه را گم کرده‌اند. اگر پیامبر نباشد، انسان راه را گم می‌کند.

وی افزود: هر انسانی در زندگی بارها پشیمان می‌شود، انسان نمی‌تواند به یک چیز اعتماد کند و چون پشیمان می‌شود باید راهنمای او کسی باشد که پشیمان نشود، ممکن است عقل به نتیجه برسد که شناخت قبلی‌اش درست نبوده است، بسیاری از دانشمندان کتاب نوشته‌اند و پشت جلد آن کلمه «با تجدید نظر» را درج کرده‌اند، این تجدید نظر و پشیمانی دلیل بر این است که انسان نیاز به راهنما دارد.

قرائتی با بیان اینکه انسان گاهی حدس می‌زند و تصمیم می‌گیرد و بعد می‌بیند که اشتباه کرده است، بیان کرد: حتی بسیاری از دانشمندان و مراجع تقلید هم همین طور هستند. بسیاری از مراجع فتواهای خود را عوض کرده‌اند. تخمه هنداونه رشد می‌کند تا به هندوانه تبدیل شود و پشیمان هم نمی‌شود، خداوند برای همه موجودات راهی را برای رفتن بدون پشیمانی قرار داده است.

رئیس ستاد اقامه نماز کشور ادامه داد: خداوند در قرآن فرموده است: «ما لمْ تکونوا تعْلمون؛ آنچه را نمى‏‌دانستید به شما یاد مى‏‌دهد»، (بقره/۱۵۱)، «ما لمْ تکونوا» یعنی چیزی را در اثر وحی به شما داد که اگر وحی نبود نمی‌دانستید، مثل اینکه در گذشته دور یا قیامت چه بوده و چه هست؟ می‌شود حدس زد، ولی با حدس که انسان اطمینان پیدا نمی‌کند.

وی بیان کرد: به انسان وحی می‌شود که چند درجه دارد، سطح بالای آن که مختص پیامبران است و سطح دیگر مثل آن چیزی است که به مادر حضرت موسی(ع) وحی شد.

قرائتی با بیان اینکه انسان نیاز به وحی دارد و علم هم کافی نیست، گفت: علم به ما روشنی و توانایی می‌دهد و ایمان به ما عشق و امید، علم سرعت می‌دهد، ایمان جهت می‌دهد، علم ابزار می‌سازد، ولی ایمان مقصد است. علم توانستن است و ایمان خوب خواستن است، علم انسان را جهانی می‌کند و ایمان انسان را خدایی می‌کند؛ اینها نمونه‌‌هایی است که شهید مطهری گفته است. علم برای انسان در مقابل هجوم بیماری و سیل و زلزله ایمنی به وجود می‌آورد، اما مقاوم‌سازی ایمان، درونی است؛ هم در زمین زلزله می‌شود و هم در انسان. خداوند در جایی فرموده است «إذا زلْزلت الْأرْض زلْزالها؛ آنگاه که زمین به لرزش [شدید] خود لرزانیده شود»، (زلزله/۱) «هنالک ابْتلی الْمؤْمنون وزلْزلوا زلْزالًا شدیدًا؛ آنجا [بود که] مؤمنان در آزمایش قرار گرفتند و سخت تکان خوردند»‌(احزاب/۱۱) هم در زمین زلزله می‌شود و هم دل انسان تکان می‌خورد و زلزله می‌شود. تکان خوردن دل کار ایمان است.

وی ادامه داد: انبار خرما شکم‌های زیادی را سیر می‌کند، اما روح سخاوت را زنده نمی‌کند، روح سخاوت وقتی زنده می‌شود که با دست خودت یک خرما بدهی. حفظ جسم با نسخه علم و حفظ روح با نسخه انبیاست. از پزشک هر چه که گفت گوش می‌دهیم، در برابر دستورات پزشک چون و چرا نمی‌کنیم، از دستورات انبیا هم نباید سؤال کنیم. در اسلام دستور ضد عقل نیست، مثلاً اینطور نیست که بگوید این آب آلوده را بخور، اما لازم نیست تمام دستورات طبق عقل باشد. بر ما لازم این است که ضد عقل را قبول نکنیم، اما ممکن است فوق عقل باشد و ما نفهمیم و بعداً بفهمند.

حجت‌الاسلام قرائتی اظهار کرد: یک کسی می‌گفت ما چیزی را که نمی‌بینیم، چرا قبول کنیم؟ گفتم زمین جاذبه دارد؟ گفت بله تمام مردم زمین قبول دارند. گفتم آیا جاذبه مثل آجر یا چیزهای دیگر دیدنی است، گفت زمین جاذبه دارد، اما دیدنی نیست. خدا هم همینطور است، از اثراتش به وجود او ایمان می‌آوریم، ‌ما جن، ملائکه و وحی را نمی‌شناسیم، از اخبار قیامت و گذشته دور خبر نداریم؛ بنا بر این نیاز به وحی داریم.

رابطه با قرآن باید چگونه باشد؟

وی با طرح این سؤال که رابطه ما با قرآن چطور باید باشد؟ اظهار کرد: باید یک رابطه‌ای با قرآن داشته باشیم، امام رضا(ع) فرمود اگر علم می‌خواهید به سراغ قرآن بروید. روزهای اول که دانشگاه تهران دعوت شده بودم، گفتند بزرگترین دانشگاه کشور است و اساتید و دانشجویان نخبه‌ای دارد و باید علمی حرف بزنی، من گفتم من علمی نیستم و بلد نیستم، من طلبه هستم. آنجا مثال زدم که آیات قرآن پر از علم است، آنجا آیه «وبالْوالدیْن إحْسانًا؛ و به پدر و مادر [خود] احسان کنید»، (اسراء/۲۳) را مثال زدم و برای همین جمله ۲۰ تفسیر آوردم، به «ب» بالْوالدیْن در عربی بای الصاق یا چسبیده می‌گویند؛ یعنی این احسان پیوست داشته باشد، یعنی با دست خودت احسان را انجام بده، نه اینکه با واسطه، گفته نشده اگر حی و زنده است احسان کن، چه زنده و چه مرده احسان کن، این آیه برای همیشه و در هر شرایطی که هست، نگفته احسان مالی باشد یا نباشد، بعضی از پدر ومادرها نیاز به پول ندارند، نیاز به محبت دارند، گفته نشده احسانی که خودت می‌خواهی را انجام بده، بلکه احسانی که او می‌خواهد را باید انجام داد، این آیه چهار بار در قرآن تکرار شده است، چندین نکته در آن روزها از این آیه استخراج کردیم.

هر حرف قرآن، یک نکته دارد

قرائتی اظهار کرد: اهل سنت که نماز می‌خوانند، برای وضو همه سر را مسح می‌کشند. از امام باقر(ع) پرسیدند چرا شیعیان اینطور مسح می‌کشند، امام فرمود در آیه «وامْسحوا برءوسکمْ»، (مائده/۶) گفته نشده کل سر، چون «ب» دارد؛ یعنی یک گوشه از سر. امام می‌خواهد بگوید قرآن، کتابی نیست که هر صفحه و هر آیه‌اش یک نکته داشته باشد، بلکه هر حرفش یک نکته دارد.

رئیس ستاد اقامه نماز کشور با تأکید بر آشنایی با تفسیر قرآن و به روز قرآن، اظهار کرد: کتاب سیمای حقوق در اسلام را نوشته‌ام و در آنجا ۲۶۰۰ نکته حقوقی را از قرآن استخراج کرده‌ام. همین طور مسائل روانشناسی، سیاسی، مهارت‌های معلمی و ... قابل استخراج است. برای هر دانشگاهی یک تفسیر نیاز داریم.

بنا بر این گزارش، برنامه با اعلام مسابقه‌ای که به همت معاونت فرهنگی دانشگاه قم ویژه تمام دانشگاهیان از طریق کانال گروه فعالیت‌های قرآن و عترت دانشگاه قم به نشانی Qurani_UnivQom در پیام‌رسان ایتا در حال برگزاری است و پخش کلیپی درباره توسل به حضرت بقیة‌الله الاعظم(عج) پایان یافت.