رئیس دانشگاه قم؛
مقام معظم رهبری آگاهی از مسائل و نیازهای عینی جامعه را شرط لازم برای یک اجتهاد پویا و زنده می‌دانند
رئیس دانشگاه قم تبحر در موضوع‌شناسی را از مسائل مورد تاکید مقام معظم رهبری برای اجتهاد دینی مطرح کرد و گفت: از نظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای اگر فقیهی «موضوع» را نداند بسیار مشکل است که «حکم» را درست بفهمد. رهبر معظم انقلاب، توجه ویژه‌ای به ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی نظریه‌پردازان و نوآوران دینی داشته و بر آن تاکید دارند.
به گزارش واحد خبر روابط عمومی دانشگاه قم، حجت الاسلام والمسلمین دکتر احمدحسین شریفی در همایش ملی «منظومه فکری آیت‌لله خامنه‌ای با تاکید بر اندیشه فقهی» که امروز ۱۳ اسفندماه در سالن حکمت دانشگاه قم برگزار شد، ضمن تشکر از پژوهشگاه علوم انسانی اسلامی دانشگاه قم و همچنین موسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی در برگزاری این همایش، عنوان کرد: امیدواریم این همایش آغازی باشد تا بیش از گذشته، اندیشه‌های رهبر فرزانه انقلاب در محیط‌های علمی و دانشگاهی داخل و خارج از کشور بیان شده و ابعاد علمی ناشناخته این شخصیت کم‌نظیر که در عین شهرت، ابعاد علمی ایشان ناشناخته مانده است، گفته شود.
وی در رابطه با موضوع «دانش‌ها و مهارت‌های لازم برای نوآوری و اجتهاد دینی از منظر مقام معظم رهبری» افزود: از نخستین مرحله‌ای که بحث فقاهت در تاریخ شیعه مطرح شد، مجتهدین ما از سید مرتضی گرفته تا امام خمینی(ره) تقریبا به اتفاق، بحثی را در کتاب‌های اصولی خود تحت عنوان علوم و دانش‌های موردنیاز برای اجتهاد مطرح کرده‌اند که با عناوین مختلف فصل‌بندی شده‌است، اگر این سیر و تطوری که رخ داده‌است را نگاه کنیم، بسیار ارزشمند و مفید است که هر کدام از این علما کدام دانش‌ها را برای اجتهاد لازم می‌دانستند.
رئیس دانشگاه قم تصریح کرد: در تاریخ فکر شیعی در برخی برهه‌ها شاهد نقطه عطفی هستیم که جدی‌ترین آن در عصر امام خمینی(ره) است، ایشان نگاه متفاوتی به این دانش‌ها و مهارت‌های موردنیاز برای اجتهاد و نظریه‌پردازی دینی با تاکید بر مسئله فقه دارند. دکتر شریفی خاطرنشان کرد: رهبر معظم انقلاب نیز هر چند در همان چهارچوب فکری نظر امام خمینی(ره) اما خیلی جدی‌تر و ذو ابعادتر از امام خمینی(ره) این مسئله را مطرح کرده‌اند.
وی گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی، آگاهی و شناخت دقیق نسبت به منابع اصیل اسلامی (کتاب و سنت)، آگاهی نسبت به علوم و دانش‌هایی که در جهت دستیابی به منابع اصیلی اسلامی لازم هستند همچون ادبیات، صنایع ادبی و علم اصول را در فقاهت لازم می‌دانند که البته در این دو مسئله اکثر فقها و علما نظر مشترک دارند اما برخی علما، علومی مثل علم منطق را لازم نمی‌دانند لکن رهبر معظم انقلاب اسلامی منطق، فلسفه و حکمت را شرط لازم برای اجتهاد فقهی دانسته‌اند.
رئیس دانشگاه قم با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی، آشنایی با تاریخ را نیز برای یک فقیه لازم می‌دانند، افزود: ایشان فرموده‌اند «بسیاری از مسائل فقهی هست که به تاریخ ارتباط پیدا می‌کند ولی ما کمتر به این ارتباط توجه کرده و آن را کشف کرده ایم»، در کنار این‌ها همچنین آشنایی با جریان‌های فکری عالم، آشنایی با اندیشه‌های نو در حوزه دین و مذهب را از دانش‌های لازم یک فقیه می‌دانند.
دکتر شریفی با تاکید بر اینکه آگاهی از علوم انسانی و دانشگاه‌های مدرن غربی از مسائلی است که رهبر معظم انقلاب برای یک فقیه لازم می‌دانند، تصریح کرد: ایشان در این رابطه فرموده است «آشنایی با علوم انسانی و غیره که دارای تاثیر در استنباط و تنبیه موضوعات فقهی هستند باید مورد عنایت قرار گیرند» و یکی از رسالت‌های حوزه علمیه را آشنایی عمیق با علوم انسانی مطرح کرده‌اند.
وی گفت: رهبر معظم انقلاب اسلامی همچون امام خمینی(ره) تاکید ویژه‌ای بر اجتهاد و فقه جواهری دارند، روش سنتی و رایج اجتهاد را یک امر ضروری و لازم می‌دانند و فرموده‌اند هرگونه تحول و نوآوری و نظریه‌ای که در چهارچوب روش اجتهادی نباشد تحول به سمت سقوط است.
دکتر شریفی تصریح کرد: مقام معظم رهبری همچنین می‌فرمایند نباید به روش اجتهاد متعارف اکتفا کرد، بلکه باید با روش‌های مدرن نیز آشنا شد، نقاط قوت آنها را استفاده کرد و نقاط ضعفشان را کنار گذاشت، ایشان آگاهی از مسائل و نیازهای عینی جامعه را نیز شرط لازم برای فقاهت و یک اجتهاد پویا دانسته‌اند و فرموده‌اند از مهم‌ترین شرایط نظریه‌پردازی واقع‌بینانه، کارامد و مشکل‌گشا، توجه به واقعیت‌های جامعه است که این همان مسئله توجه به مکان و زمان در اجتهاد است که امام خمینی(ره) مطرح کرده بودند.
دکتر شریفی تبحر در موضوع‌شناسی را از مسائل مورد تاکید مقام معظم رهبری برای اجتهاد دینی مطرح کرد و گفت: ایشان فرموده‌اند اگر فقیهی موضوع را نداند بسیار مشکل است که حکم را درست بفهمد. همچنین ایشان توجه ویژه‌ای به ویژگی‌های اخلاقی و شخصیتی نظریه‌پردازان و نوآوران دینی دارند که از میان علمای گذشته، محقق بهبهانی بیش از همه به این مسئله توجه کرده است.
وی با بیان اینکه مقام معظم رهبری روشن‌بینی و برخورداری از فکری روشن را برای یک فقیه لازم می‌داند، تاکید کرد: ایشان، روشن‌بینی و بصیرت، شجاعت، آزاداندیشی، خلاقیت، دشمن‌شناسی را نیز از ویژگی‌های مهم شخصیتی یک فقیه می‌دانند و بر آن تاکید کرده‌اند. تمامی این نکاتی که مطرح شد در رابطه با شرایط علمی و مهارتی و اخلاقی برای اجتهاد و نوآوری دینی از نگاه مقام معظم رهبری بود که توجه به آنها برای تحول حوزه‌های علمیه و علوم اسلامی دانشگاه‌ها ضروری و مهم است.
دکتر شریفی در پایان تأکید کرد که همه این سرفصل‌هایی که بیان شد نیازمند بحث مستقل و مفصل‌اند. به عنوان مثال باید بحث کرد که دشمن‌شناسی و شناخت نحوه دشمنی دشمن چطور می‌تواند در اجتهاد دینی و استنباط حکم اسلامی از منابع و متون دینی نقش داشته باشد؟ وقتی این مسأله روشن می‌شود که آن سخنان الهی امیرمؤمنان علیه السلام را در خطبه ۱۴۷ نهج البلاغه بفهمیم که می‌فرمودند: و اعْلموا أنّکمْ لن تعرفوا الرّشد حتّى تعرفوا الّذی ترکه و لنْ تأخذوا بمیثاق الکتاب حتّى تعرفوا الّذی نقضه و لنْ تمسّکوا به حتّى تعرفوا الّذی نبذه؛ دانید که هیچ گاه حق را نخواهید شناخت جز آن که ترک کننده آن را بشناسید. هرگز به پیمان قرآن وفادار نخواهید بود مگر آن که پیمان شکنان را بشناسید، و هرگز به قرآن چنگ نمى زنید مگر آن که رها کننده آن را شناسایى کنید.
نظر دهید